Το 34ο Αντάμωμα των Σαρακατσάνων

Στα Τσελιγκάτα του Γυφτόκαμπου, σε υψόμετρο 1.100 μέτρα στο Ζαγόρι… αναστέναξαν το Σαββατοκύριακο οι Σαρακατσάνοι της Ηπείρου. Στο μικρό οροπέδιο, διάσπαρτο από δάση και συστάδες κωνοφόρων, το οποίο διασχίζει μικρό ποταμάκι, όπου έχει στηθεί ένα μικρό, υπαίθριο μουσείο για τη νομαδική ζωή των Σαρακατσάνων, πάνω από 3.500 άτομα από όλη την Ηπειρο τραγούδησαν και χόρεψαν τους σκοπούς που αγαπάνε.

Στα Τσελιγκάτα του Γυφτόκαμπου, σε υψόμετρο 1.100 μέτρα στο Ζαγόρι… αναστέναξαν το Σαββατοκύριακο οι Σαρακατσάνοι της Ηπείρου. Στο μικρό οροπέδιο, διάσπαρτο από δάση και συστάδες κωνοφόρων, το οποίο διασχίζει μικρό ποταμάκι, όπου έχει στηθεί ένα μικρό, υπαίθριο μουσείο για τη νομαδική ζωή των Σαρακατσάνων, πάνω από 3.500 άτομα από όλη την Ηπειρο τραγούδησαν και χόρεψαν τους σκοπούς που αγαπάνε.

Το 34ο Αντάμωμα Σαρακατσάνων Ηπείρου στέφθηκε από απόλυτη επιτυχία και είναι χαρακτηριστικό πως αρκετοί ηλικιωμένοι εμφανίστηκαν με τη χαρακτηριστική φορεσιά του τσέλιγκα, σε μια κίνηση να διαδώσουν την πολιτισμική τους παράδοση.
«Θέλουμε να δείξουμε στα παιδιά μας πώς ζούσαν οι παππούδες μας. Πώς ήταν η νομαδική ζωή, πού ξεκαλοκαίριαζαν με τα κοπάδια τους, πώς έστηναν τις καλύβες τους και το νοικοκυριό τους», είπε στο «Εθνος» ο πρόεδρος της Αδελφότητας Σαρακατσαναίων Ηπείρου, Βασίλης Κώτσης.

Στον χώρο έχουν στηθεί εδώ και περίπου 25 χρόνια 6-7 καλύβες που σηματοδοτούν τον τρόπο ζωής και τον πολιτισμό των Σαρακατσάνων, ένα εκκλησάκι και ένα μουσείο με έκθεση φωτογραφίας. Οι καλύβες -κονάκια, όπως λέγονται στην ντόπια διάλεκτο- είναι στρογγυλές, καταλήγουν σε κωνικό θόλο στην κορυφή και κατασκευάζονται από λεπτά καλάμια και ξύλο φράξου.

Δασκαλοκάλυβο
Μέσα σε αυτές μπορεί κανείς να δει αντικείμενα καθημερινής χρήσης, αργαλειούς, ενώ στο κέντρο του ιδιότυπου οικισμού ξεχωρίζει το δασκαλοκάλυβο, όπου τα παιδιά μάθαιναν γράμματα από τους δασκάλους, τους οποίους πλήρωναν οι γονείς τους.
Το 34ο Αντάμωμα Σαρακατσάνων Ηπείρου κράτησε τρία μερόνυχτα, ενώ στην κεντρική εκδήλωση το βράδυ του Σαββάτου ο Γυφτόκαμπος αποδείχτηκε μικρός για να δεχτεί τον όγκο των επισκεπτών, πολλοί από τους οποίους κατασκήνωσαν και διανυκτέρευσαν στην περιοχή.
Γύρω από τη μεγάλη φωτιά παραδοσιακά συγκροτήματα από τη Θεσπρωτία, την Πρέβεζα και τις Σέρρες χόρεψαν και τραγούδησαν τραγούδια των Σαρακατσάνων και ακολούθησε τρικούβερτο γλέντι.

Νομάδες κτηνοτρόφοι της Ηπείρου
Οι Σαρακατσάνοι της Ηπείρου είναι ένας νομαδικός λαός που ξεχειμώνιαζε στη Νότια Ηπειρο και στα παράλια της Θεσπρωτίας, ενώ το καλοκαίρι ανέβαιναν προς τη δυτική πλευρά της Πίνδου, κυρίως στο Ζαγόρι, μέχρι τα όρια με την Αλβανία.
Οι Σαρακατσάνοι ασχολούνταν αποκλειστικά με την κτηνοτροφία, παρασκεύαζαν γαλακτοκομικά προϊόντα για τις δικές τους ανάγκες ή για να τα πουλήσουν, είχαν δικά τους ήθη και έθιμα, τραγούδια και χορούς. Στους καλοκαιρινούς καταυλισμούς μετέφεραν όλη την οικοσκευή αλλά και εργαλεία για τα είδη πρώτης ανάγκης, όπως αργαλειούς για να υφαίνουν ρούχα για τον χειμώνα.

Συχνά στις περιοχές όπου έφταναν οι οικογένειες έβρισκαν και άλλους νομάδες από άλλα μέρη και περνούσαν όλοι μαζί το καλοκαίρι, βοηθώντας οι άντρες στα κοπάδια και οι γυναίκες στις δουλειές του σπιτιού.
Σήμερα η συντριπτική τους πλειοψηφία έχει εγκαταλείψει τον νομαδικό βίο και ζει μόνιμα στα χωριά, όπου ασχολείται με την κτηνοτροφία, κάτι που ξεκίνησε σταδιακά από τις αρχές του 20ού αιώνα όταν οι Σαρακατσάνοι μετακόμισαν σε μόνιμους οικισμούς και κάποιοι από αυτούς στα μεγάλα αστικά κέντρα, εγκαταλείποντας τα κοπάδια.

ΠΗΓΗ: ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ/ΕΘΝΟΣ