Απάνθρωπες οι συνθήκες στα κέντρα κράτησης καταγγέλλουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα

Έζησε δίπλα σε ανθρώπους που έχουν κάνει ένα μακρύ και δύσκολο ταξίδι γεμάτο εμπόδια, προκλήσεις και κινδύνους αναζητώντας ένα πιο ασφαλές μέρος για να ζήσουν αφού προσπάθησαν να ξεφύγουν από τον πόλεμο, τη βία, την ανέχεια. Τους συνάντησε μέσα σε κάποιο κέντρο κράτησης στη Βόρεια Ελλάδα. Άκουσε τις ιστορίες τους. Ο Μίλτος Βασιλειάδης από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα μοιράζεται αποκλειστικά στο in.gr την εμπειρία και τα συναισθήματά του.

-Τι προβλήματα αντιμετώπισες όταν άρχισες να εργάζεσαι στο πρόγραμμα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα (MSF) στα κέντρα κράτησης στη Βόρεια Ελλάδα;

Η παρέμβαση ήταν ουσιαστικά γεμάτη δυσκολίες. Αντιμετωπίζαμε προβλήματα σε καθημερινή βάση. Θα προσπαθήσω, λοιπόν, να επισημάνω τα πιο σημαντικά.

Μια πρώτη μεγάλη δυσκολία ήταν ότι είχαμε να αντιμετωπίσουμε ανθρώπους που ένιωθαν θυμό και άγχος, επειδή είχαν μόλις μάθει ότι θα ήταν υπό κράτηση για 18 μήνες χωρίς να λαμβάνουν καμία ιατρική βοήθεια. Αυτό προκάλεσε δυσπιστία και καχυποψία με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η αρχική συνεργασία. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι πρόκειται για θύματα πολέμου, βίας, βασανισμών, εμπορίας ανθρώπων και μεγάλης φτώχειας.

Αρχικά αντιμετωπίσαμε προβλήματα ακόμα και με πολύ απλά πράγματα, όπως με τη διανομή φαρμάκων, που έπρεπε να γίνει από μέλη της αστυνομίας, που δεν ήταν ούτε φαρμακοποιοί, ούτε νοσηλευτές. Κάποιοι ασθενείς δεν έπαιρναν τα φάρμακα που έπρεπε σε καθημερινή βάση. Έπρεπε επίσης να καταπολεμήσουμε ασθένειες που σχετίζονταν με τις συνθήκες κράτησης, όπως περιστατικά λοιμώξεων του αναπνευστικού που δεν μπορούσαν να αντιμετωπιστούν μόνο με τη χορήγηση φαρμάκων, όταν ο ασθενής ζούσε σε ένα δωμάτιο χωρίς θέρμανση.

Ένα άλλο πρόβλημα σχετιζόταν με το γεγονός ότι η Ελλάδα διέρχεται μια μεγάλη κρίση που έχει επιπτώσεις στο Σύστημα Υγείας που παρουσιάζει αδυναμία να ανταποκριθεί ακόμα και στις ιατρικές ανάγκες των ανθρώπων που ζουν στην Ελλάδα -Έλληνες ή μετανάστες- ειδικά στις ανάγκες εκείνων που δεν έχουν καμία κοινωνική ασφάλιση. Στην πράξη, αυτό σήμαινε ότι η συνεργασία με τις τοπικές δομές υγείας ήταν κατά διαστήματα πολύ δύσκολη εξαιτίας της έλλειψης των απαραίτητων πόρων.

-Από πού προέρχονταν όσοι βρίσκονταν μέσα στα κέντρα κράτησης;

Οι περισσότεροι προέρχονταν από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, τη Συρία, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία. Περιθάλπαμε όμως και άτομα από το Μαρόκο, το Σουδάν, την Ερυθραία, το Κονγκό, την Ακτή Ελεφαντοστού, το Μάλι και πολλές άλλες χώρες.

-Ποιες ήταν οι συνθήκες διαβίωσης; Είχαν πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη μέσα στα κέντρα κράτησης;

Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν απάνθρωπες. Σε κανένα κέντρο κράτησης δεν υπήρχε θέρμανση (στη Δράμα και τον Έβρο οι θερμοκρασίες ήταν πολύ χαμηλές), κακές συνθήκες υγιεινής, το ζεστό νερό ήταν μια πολυτέλεια, τα δωμάτια ήταν σκοτεινά και σε πολλές περιπτώσεις οι μετανάστες προαυλίζονταν σπάνια. Όλοι αυτοί ήταν παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο μεταδοτικών ασθενειών μεταξύ εκείνων που βρίσκονται στα κέντρα κράτησης.

Η ιατρική περίθαλψη υπάρχει στα χαρτιά. Στην πραγματικότητα, χωρίς ιατρικό προσωπικό η πρόσβαση των μεταναστών στις υπηρεσίες υγείας είναι δύσκολη έως αδύνατη. Από τη στιγμή που η αστυνομία δεν διαθέτει διερμηνείς, είναι δύσκολο για κάποιον να ζητήσει ιατρική βοήθεια. Όμως ακόμα και αν αυτό γίνει, η πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη εξαρτάται από την αστυνομία που δεν έχει την απαιτούμενη κατάρτιση για κάτι τέτοιο με αποτέλεσμα να γίνονται λάθη και σε κάποιες περιπτώσεις να διακινδυνεύεται ακόμα και η ζωή κάποιου. Δεν θα έπρεπε, λοιπόν, η αστυνομία να είναι αρμόδια να κρίνει ποιος είναι και ποιος όχι σοβαρά άρρωστος.

-Ποιες ήταν οι ιατρικές τους ανάγκες;

Κατά τη διάρκεια της παρέμβασής μας αντιμετωπίσαμε κάθε είδους προβλήματα τα οποία, σε κάποιες περιπτώσεις, ήταν σοβαρά και έθεταν σε κίνδυνο ακόμα και τη ζωή αυτών των ανθρώπων. Υπήρχαν περιστατικά χρόνιων ασθενειών, από τις οποίες υπέφεραν πριν βρεθούν στο κέντρο κράτησης ή ήταν εκ γενετής, για τις οποίες δεν είχε γίνει ποτέ διάγνωση και από μόνες τους οι συνθήκες κράτησης, σε συνδυασμό με την απόλυτη έλλειψη ιατρικής βοήθειας μπορούσε να επιδεινώσει την κατάστασή τους, οδηγώντας σε κάποιες περιπτώσεις, και σε θάνατο.

Τα περισσότερα ιατρικά προβλήματα που αντιμετωπίσαμε σχετίζονταν άμεσα ή έμμεσα με τις συνθήκες κράτησης. Κάναμε καθημερινά διάγνωση περιστατικών δερματοπαθειών, ιδιαίτερα ψώρας-που μπορεί να μεταδοθεί εύκολα από άτομο σε άτομο- συμπτώματα του γαστρεντερικού συστήματος-κυρίως εξαιτίας της κακής διατροφής ή της δυσανεξίας , καθώς και λοιμώξεις του αναπνευστικού –που προκαλούνταν πιθανώς εξαιτίας της έλλειψης θέρμανσης και του συνωστισμού.

Υπήρχαν επίσης περιστατικά μυοσκελετικού πόνου και πολύ συχνά, περιστατικά ψυχολογικών προβλημάτων, που κυμαίνονταν από απλή θλίψη μέχρι ψυχιατρική διαταραχή, όπως διαταραχή μετατραυματικού στρες, βαριά κατάθλιψη και ψύχωση. Σε αυτές τις περιπτώσεις , η κράτηση είναι καταστροφική.

-Τι είδους βοήθεια παρείχαν οι MSF σε αυτούς τους ανθρώπους;

Έπρεπε παράλληλα με την επιδημίας ψώρας που είχε ξεσπάσει, να αντιμετωπίσουμε και άλλα ιατρικά προβλήματα. Οι ιατρικές ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εξέταζαν και περιέθαλπαν μετανάστες σε καθημερινή βάση. Επικοινωνούσαμε με κάθε ασθενή με την πολύτιμη βοήθεια των πολιτισμικών διαμεσολαβητών της οργάνωσης. Πολλές φορές έπρεπε να παραπέμψουμε τους ασθενείς μας σε τοπικά νοσοκομεία για περαιτέρω διαγνωστικές εξετάσεις ή θεραπεία. Οι γιατροί βλέπαμε και περιστατικά ασθενών που είχαν υποστεί βία ή βασανισμό. Μιλούσαν συχνά στις ομάδες μας, ώστε οι ιστορίες τους να μπορέσουν να δημοσιοποιηθούν.

Η ψυχολόγος της οργάνωσης παρενέβη σε πολλές περιπτώσεις για να βοηθήσει μετανάστες που χρειάζονταν βοήθεια.

Σε κάποιες περιπτώσεις, όταν γινόταν διάγνωση σοβαρών χρόνιων ασθενειών σε μετανάστες, υποστηρίξαμε δημόσια ότι πρέπει να τερματιστεί η κράτησή τους για ιατρικούς λόγους, και παρακολουθούσαμε την κατάστασή της υγείας τους μέχρι να παραπεμφθούν σε ειδικό γιατρό.

-Προσωπικά, ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες και προκλήσεις που αντιμετώπισες;

Η συμμετοχή μου στο πρόγραμμα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα ήταν μια εντελώς καινούργια εμπειρία για μένα. Παρόλο που ως γιατρός είχα εκτεθεί στον ανθρώπινο πόνο, έπρεπε να αντιμετωπίσω μια πολύ ιδιαίτερη κατάσταση. Οι άνθρωποι που είχα απέναντί μου βρίσκονταν υπό κράτηση, αφού προηγουμένως είχαν εγκαταλείψει τον τόπο τους προσπαθώντας να γλιτώσουν από τη βία και τη φτώχεια. Η μεγαλύτερη, λοιπόν, δυσκολία ήταν η απογοήτευση για το πώς αντιμετωπίζονται αυτοί οι άνθρωποι από τις κυβερνήσεις και τον κόσμο. Κάποιες φορές είναι πράγματι δύσκολο να συνεχίσεις να βοηθάς ανθρώπους που ζουν μέσα σε κάποιο κέντρο κράτησης, υποφέροντας από ασθένειες που έχουν προκληθεί ή επιδεινωθεί, εξαιτίας και μόνο της κράτησης, τη στιγμή που βλέπεις όλο και περισσότερους να βιώνουν την ίδια ακριβώς κατάσταση. Μοιάζει με αδιέξοδο. Η διαχείριση της απογοήτευσης είναι απολύτως απαραίτητη αν θέλεις να εργαστείς στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, αλλά και για ένα γιατρό γενικότερα.