Φως στον σκοτεινό θάνατο του Πάμπλο Νερούδα

Οι πρώτες εξετάσεις στα λείψανα του Χιλιανού νομπελίστα λογοτέχνη Πάμπλο Νερούδα, η εκταφή των οποίων έγινε την 8η Απριλίου, έδειξαν ότι ο καρκίνος του προστάτη από τον οποίο έπασχε είχε προχωρήσει και υπήρχαν μεταστάσεις πριν από το θάνατό του το 1973.

Ο Εδουάρδο Κοντρέρας, ένας δικηγόρος ο οποίος εκπροσωπεί το Κομμουνιστικό Κόμμα της Χιλής, δήλωσε στο Γερμανικό Πρακτορείο ότι η έρευνα για τον θάνατο του Νερούδα συνεχίζεται και το εύρημα ότι είχε υπάρξει μετάσταση του καρκίνου δεν αποκλείει να αληθεύουν οι υποψίες πως ο ποιητής είχε δηλητηριαστεί.

Η εκταφή του λειψάνου έγινε στο πλαίσιο της μακρόχρονης έρευνας για το ενδεχόμενο να είχε δολοφονηθεί από το στρατιωτικό καθεστώς του Αουγκούστο Πινοτσέτ. Την εκταφή διέταξε ο δικαστής Μάριο Καρόσα έπειτα από αίτημα του ΚΚΧ, του οποίου ο Νερούδα ήταν στέλεχος. Αρχικά, το Ίδρυμα Νερούδα είχε εναντιωθεί στην εκταφή.

Ο Μανουέλ Αράγια, μέλος του ΚΚΧ και οδηγός του συγγραφέα, υποστήριζε επί δεκαετίες ότι ο Νερούδα δολοφονήθηκε.

Ο Νερούδα, κατά την επίσημη εκδοχή, πέθανε από την επιδείνωση του καρκίνου του προστάτη από τον οποίο έπασχε την 23η Σεπτεμβρίου 1973, 12 ημέρες μετά την επιβολή της στρατιωτικής χούντας του Πινοτσέτ που ανέτρεψε τον σοσιαλιστή πρόεδρο Σαλβαδόρ Αλιέντε, επιστήθιο φίλο του κομμουνιστή ποιητή. Ο Αράγια έχει δηλώσει ότι ο Νερούδα του τηλεφώνησε εκείνη την ημέρα από το νοσοκομείο για να του πει ότι του είχαν κάνει μια ένεση στο υπογάστριο ενώ εκείνος κοιμόταν.

Σύμφωνα με το πιστοποιητικό θανάτου του ποιητή που είχε εξετάσει το Γαλλικό Πρακτορείο, αιτία του θανάτου του αναφερόταν ότι ήταν η «καρκινική καχεξία», μια κατάσταση ακραίου πρωτεϊνο-θερμιδικού υποσιτισμού και μεγάλης αδυναμίας. Όπως ανέφεραν δημοσιεύματα στις εφημερίδες της εποχής, το νοσοκομείο είχε εκδώσει μια ανακοίνωση στην οποία υποστήριζε πως ο ποιητής πέθανε από έμφραγμα. Ωστόσο η ανακοίνωση αυτή δεν βρέθηκε στο νοσοκομείο.

Ο Πάμπλο Νερούδα σχεδίαζε να διαφύγει εξόριστος στο Μεξικό όταν διαγνώστηκε ότι έπασχε από καρκίνο του προστάτη.

Τον προηγούμενο μήνα ο Αράγια είχε επαναλάβει πως «ο Νερούδα δολοφονήθηκε. . . εάν δεν του είχαν κάνει την ένεση αυτή στο στομάχι, δεν θα πέθαινε».

Σε βάρος της ομάδας των γιατρών που είχε χειριστεί τον Νερούδα διεξάγεται άλλη μια έρευνα, σε σχέση με το θάνατο το 1983 στην ίδια κλινική, τη Σάντα Μαρία, του πρώην προέδρου της Χιλής Εδουάρδο Φράι Μοντάλβα (1964-70).

Τα λείψανα του Νερούδα θα συνεχίσουν να υποβάλλονται σε κλινικούς ελέγχους από μια διεθνή ομάδα ειδικών για αρκετούς μήνες ακόμη.