Κως: Εκεί που γεννήθηκε η Ιατρική

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΚΟΚΚΙΝΑΡΗ

Παιδίατρος-Συγγραφέας

ΚΩΣ:ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ Η ΙΑΤΡΙΚΗ TEASER-INTRODUCTION Camera opens:Ένα τεράστιο σε ύψος κύμα,με ασύλληπτη ταχύτητα, κατακλύζει μια εύφορη πεδιάδα παρασύροντας τα πάντα στο πέρασμά του. Όταν το κύμα υποχωρεί αναδύεται ένα νησί. Ταχεία λήψη από ψηλά του ανάγλυφου του νησιού με αφετηρία το όρος «Δίκαιος» και βορειοανατολική κατεύθυνση προς το λιμάνι του νησιού. Στο πλάνο «μπαίνει»ένας αετός,που,όταν πλέον «γεμίσει»το πλάνο,η ευρυγώνια όρασή του ταυτίζεται με την κάμερα.

Narrator(off):Χιλιάδες χρόνια πριν,όταν η απέραντη πεδιάδα της Αιγηίδας κατακλύστηκε από το Αιγαίο Πέλαγος,λες από θεϊκή βούληση,αναδύθηκε το νησί της Κω,για να βρουν καταφύγιο Τιτάνες,Γίγαντες και ημίθεοι,όπως ο Ηρακλής,που σώθηκε ύστερα από ναυάγιο στις ακτές του νησιού.Κάτοικοί της ήταν οι μυθικοί Μέροπες και το όνομα του νησιού προέρχεται από την κόρη του βασιλιά Μέροπα,την Κόω ή Κω. Στην Ιλιάδα αναφέρεται ότι η Κως πήρε μέρος στον Τρωικό πόλεμο με τριάντα πλοία υπό την αρχηγία του Φείδιππου και του Άντιφου,εγγονών του Ηρακλή.

Η σχέση του νησιού με την ιατρική αρχίζει αμέσως μετά τον Τρωϊκό Πόλεμο,όταν ναυαγεί εκεί ο μυθικός γιατρός Ποδαλείριος,γιός του θεού Ασκληπιού,και κορυφώνεται τον 5ο π.Χ.αιώνα με τη γέννηση του περίφημου Ιπποκράτη,του πατέρα της σύγχρονης ιατρικής.

Camera opens:Ο αετός πετάει πάνω από τη θάλασσα,παρακολουθώντας το ανάγλυφο των βορειοανατολικών ακτών του νησίου,όταν κάνει μια αριστερή στροφή και αρχίζει να επιστρέφει προς το όρος Δίκαιος,ενώ αρχίζει να φαίνεται το «Ασκληπιείο».

Narrator(off): «Ιητρική τεχνέων μεν πασέων εστίν επιφανεστάτη»(Η ιατρική είναι το σπουδαιότερο απ’όλα τα επαγγέλματα-με αγγλικούς υποτίτλους και ελληνική εκφορά.)

ACT1 Camera opens:Ο αετός «βυθίζεται» προς το έδαφος και η κάμερα παρακολουθεί τα ερείπια του «Ασκληπιείου» να «πλησιάζουν». Όταν στο έδαφος,ανάμεσα στα αρχαία ερείπια, εμφανίζεται ένα μεγάλο φίδι,ο αετός υψώνεται απότομα στον ουρανό,ζυγίζει το σώμα του κι ετοιμάζεται να βουτήξει. Το φίδι,νιώθει τη σκιά του αετού που πλησιάζει και με απίστευτη ταχύτητα χώνεται σε μια σχισμή του εδάφους. Ακολουθεί σεισμός και τα ερείπια του Ασκληπιείου αποκτούν κίνηση στο χώρο.Ο αετός τρομάζει και πετάει προς τον ουρανό,ενώ το φίδι αργά-αργά κινείται προς την είσοδο του Ασκληπιείου που «αναστηλώνεται» ψηφιακά(συνδυασμός photos,3D και re-enactments). Το φίδι τώρα σέρνεται αργά-αργά στα 24 σκαλοπάτια του πρώτου ορόφου του Ασκληπιείου,περνάει τα προπύλαια,κινείται ανάμεσα στις κόγχες με τα αγάλματα,μπαίνει στα δώματα των ασθενών και αρχίζει ν’ανεβαίνει από μια κλίμακα στο δεύτερο όροφο,όπου στέκεται ακίνητο για λίγο μπροστά στο βωμό του Ασκληπιού. Έπειτα ακολουθώντας την επόμενη κλίμακα,πηγαίνει στο μεγάλο ναό του Ασκληπιού,σέρνεται δίπλα στον αναμμένο βωμό,κι ενώ η κάμερα εστιάζει στην αυστηρή μορφή του θεού,το φίδι τυλίγεται στο σκήπτρο του και μαρμαρώνει.

ACTII Camera opens: Ο ναός γεμίζει με «ασκληπιάδες».Όλοι φορούν λευκούς χιτώνες,στοιχισμένοι με απόλυτη τάξη,σε δύο σειρές.Όταν ανοίγουν οι πύλες του ναού,εμφανίζεται ο Ιπποκράτης,που κινείται αργά-αργά προς το βωμό του Ασκληπιού. Η κάμερα εστιάζει στο αυστηρό πρόσωπο της θεότητας και οι «ασκληπιάδες» υψώνουν το δεξί χέρι για να ορκιστούν κάτω από το βλέμμα του Ιπποκράτη. Χορός:«Όμνυμι Απόλλωνα ιητρόν και Ασκληπιόν και Υγείαν και Πανάκειαν και θεούς πάντας τε και πάσας,ίστορας ποιεύμενος,επιτελέα ποιήσειν κατά δύναμιν και κρίσιν εμήν όρκον τόνδε και ξυγγραφήν τήνδε.»(Στο όνομα του Απόλλωνα του ιατρού,του Ασκληπιού,της Υγείας,της Πανάκειας και όλων των θεών,ορκίζομαι και τους κάνω μάρτυρές μου ότι,ανάλογα με τις ικανότητες και την κρίση μου,θα τηρήσω αυτόν τον όρκο και το συμβόλαιο-με αγγλικούς υποτίτλους). To πλάνο ανοίγει,η κάμερα «βγαίνει»στο περιστύλιο του τρίτου ορόφου και καταγράφει τους πέριξ χώρους που γεμίζουν από προσερχόμενους ασθενείς,ενώ ακούγεται καθαρά ο χορός των ασκληπιάδων: Χορός:«Διαιτήμασί τε χρήσομαι επ’ωφελείη καμνόντων κατά δύναμιν και κρίσην εμήν,επί δηλήσει δε και αδικίη ήρξην.Ου δώσω δε ουδέ φάρμακον ουδενί αιτηθείς θανάσιμον,ουδέ ηφηγήσομαι ξυμβουλήν τήνδε.Ομοίως δε ουδέ γυναικί πεσσόν φθόριον δώσω».(Να θεραπεύω τους ασθενείς ανάλογα με την ικανότητα και την κρίση μου,ποτέ όμως με σκοπό να τους προσβάλω ή να τους βλάψω.Να μη δώσω ποτέ θανατηφόρο φάρμακο,έστω κι αν μου το ζητήσουν,ούτε να συστήσω ποτέ τέτοια θεραπεία.Κατά τον ίδιο τρόπο να μη δώσω ποτέ σε γυναίκα φάρμακο για να της προκαλέσω αποβολή-με αγγλικούς υποτίτλους).

ACT III Camera opens: Ο Ιπποκράτης με μια ομάδα ασκληπιάδων μπαίνει στο μεγάλο θάλαμο με τους ασθενείς και στέκεται μπροστά στην κλίνη ενός νεαρού άνδρα. Σκύβει,πιάνει το δεξί χέρι του ασθενούς,μετράει το σφυγμό του και λέει,ψάχνοντας να βρει τα βλέμματα των ασκληπιάδων,που παρακολουθούν: Ιπποκράτης(on):«Τα δε ιερά εόντα πρήγματα ιεροίσιν ανθρώποις δείκνυται.Βεβοίλοισι δε,ου θέμις,πριν η τελεσθώσιν οργίοισιν επιστήμης.» (Τα ιερά πράγματα αποκαλύπτονται μόνο στους ιερούς ανθρώπους.Οι αμύητοι δεν έχουν το δικαίωμα να τα γνωρίσουν,παρά μόνο αφού μυηθούν στα μυστήρια της επιστήμης-με αγγλικούς υποτίτλους). Στην επόμενη κλίνη,ένας μεσήλικας ασθενής δείχνει να πάσχει. Το πρόσωπό του είναι ιδρωμένο και μορφάζει απ’τον πόνο. Ο Ιπποκράτης πλησιάζει,ένας ασκληπιάδης ανασηκώνει το κεφάλι του ασθενούς και ο Ιπποκράτης του δίνει να πιεί φάρμακο από έναν πλατύ κύλικα. Η κάμερα εστιάζει στον κύλικα και το υγρό φάρμακο,σαν σιφώνι, «μεταφέρει»το θεατή αρχικά σ’ένα αρχαίο παρασκευαστήριο γαληνικών σκευασμάτων,με το «φαρμακοποιό»να λιώνει στο γουδί φύλλα φαρμακευτικών φυτών και στη συνέχεια στις μονάδες παραγωγής μιας σύγχρονης φαρμακοβιομηχανίας. Ταχύτητη διέλευση από τις μονάδες παραγωγής,εστίαση σε ένα flαcon με ενέσιμα φάρμακα,από τα οποία,σε ΜΕΘ,μια νοσηλεύτρια χορηγεί σε ορό ασθενούς με καρδιοαναπνευστικές διαταραχές,ενώ στα monitors καταγράφεται η ομαλοποίηση της καρδιακής του λειτουργίας. Ο αρχαίος ασθενής δείχνει να ανακουφίζεται μετά τη χορήγηση του φαρμάκου και ο Ιπποκράτης γυρνώντας προς τους ασκληπιάδες λέει: Ιπποκράτης(on):«Οκόσα φάρμακα ουκ ιήται,σίδηρος ιήται» (Ό,τι δε θεραπεύεται με φάρμακα,θεραπεύεται με εγχείριση-με αγγλικούς υποτίτλους).

Στο επόμενο πλάνο ο Ιπποκράτης ετοιμάζεται να χειρουργήσει στον εγκέφαλο έναν ασθενή. Η κάμερα εστιάζει στο νυστέρι που κρατάει,που,όταν ακουμπάει στο μέτωπο του ασθενούς και αρχίζουν να βγαίνουν οι πρώτες σταγόνες αίμα, με το «σιφώνι»του χρόνου μεταφερόμαστε στην αίθουσα ενός σύγχρονου χειρουργείου,στη διάρκεια μιας πολύπλοκης εγχείρισης εγκεφάλου. Ιπποκράτης(off):«Όσα σίδηρος ουκ ιήται,πυρ ιήται»(Ό,τι δε θεραπεύει η εγχείριση,το θεραπεύει η καυτηρίαση»-με αγγλικούς υποτίτλους). Ο χειρουργημένος ασθενής ακτινοβολείται σε σύγχρονη ραδιοβιολογική μονάδα.

ACT IV Camera opens: Καταγραφή του σύγχρονου αρχαιολογικού χώρου του Ασκληπιείου ακολουθώντας τους αναβαθμούς των ερειπίων και πολλά flach back στα αγάλματα του Ασκληπιού,του Ιπποκράτη και της Υγείας,που φυλάσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κω,με κοντινά πλάνα στα «πρόσωπα»των αγαλμάτων,που παίζουν το ρόλο του «κάδρου»,καθώς ακούγεται η φωνή του αφηγητή.

Narrator(of): Ο ναός του Ασκληπιού και το συνδεδεμένο με τη λατρεία του θεού Ασκληπιείο ανέδειξαν τους σημαντικότερους γιατρούς της αρχαιότητας,όπως το Θετταλό,τον Πόλυβο,τον Πραξαγόρα,το Φιλίνο,τον Εμπειρικό,τον Ξενότιμο,τον Κριτόδημο και φυσικά τον κορυφαίο όλων,τον Ιπποκράτη. Ο Ιπποκράτης γεννήθηκε στην Κω το 460 π.Χ. και πέθανε στη Θεσσαλία το 357 ή 377 π.Χ. και είναι ο θεμελιωτής της σύγχρονης ιατρικής επιστήμης,αφού είναι και ο πρώτος που ξεχώρισε την ιατρική ως επιστήμη από τη θρησκεία και τη μαγεία. Οι «Αφορισμοί»του ως το τέλος του 18ου αιώνα εθεωρούντο βασικό κείμενο της ιατρικής επιστήμης, ενώ ο «Όρκος»του Ιπποκράτη θεωρείται ο ηθικός κώδικας του ιατρικού επαγγέλματος,στον οποίο καθορίζονται με ακρίβεια η αποστολή και τα καθήκοντα του ιατρού.

Camera opens: Η κάμερα με κάδρο τα ερείπια του μεγάλου ναού του Ασκληπιού «ενσωματώνει» στην εικόνα τον περίφημο Αντίγονο του Απελλού και την Αναδυομένη Αφροδίτη του ίδιου γλύπτη. Αμέσως μετά η κάμερα «παρακολουθεί»την αρχιτεκτονική δομή και το διάκοσμο της Casa Romana,επιμένοντας ιδιαίτερα στα περίτεχνα ψηφιδωτά,για να δοθεί ο χρόνος να ολοκληρωθεί η αφήγηση.

Narrator(off): Το Ασκληπιείο ωστόσο δεν ήταν μόνο κέντρο λατρείας του Ασκληπιού αλλά ένα πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο του ελληνισμού,στο οποίο είχαν αποτεθεί καλλιτεχνικοί θησαυροί αμύθητης αξίας,όπως ο Αντίγονος και η Αναδυομένη Αφροδίτη,έργα του μεγαλύτερου έλληνα ζωγράφου και γλύπτη,του Απελλού. Στα χρόνια των Πτολεμαίων,διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου,η Κως και το Ασκληπιείο γνώρισαν λαμπρές μέρες και αμύθητης αξίας αφιερώματα,όπως η περίπτυστη(περιβόητη) χλαμύδα του Μεγάλου Αλεξάνδου,που την πρόσφερε στο θεό Ασκληπιό η Κλεοπάτρα της Αιγύπτου,που αφαιρέθηκε αργότερα από τον Ποπήιο,για να τη φορέσει την ημέρα του «θριάμβου»του στη Ρώμη,μετά το λεγόμενο «Πειρατικό Πόλεμο». Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο δε μειώνεται η σπουδαιότητα του Ασκληπιείου,αλλά απογυμνώνεται από τους περισσότερους θησαυρούς του,που μεταφέρονται από τους ρωμαίους κατακτητές στη Ρώμη.

ACT V Camera opens: Λεπτομερής «περιήγηση» στο Castello και ανάδειξη των αρχαίων ελληνικών,ρωμαϊκών και βυζαντινών αρχιτεκτονικών μελών που έχουν ενσωματωθεί στην τοιχοποιεία του κάστρου. Λήψεις από διαφορετικές γωνίες για να αναδειχθεί το σύνολο του αρχιτεκτονικού συγκροτήματος και να καταγραφεί η θέση του σε σχέση με τη θάλασσα,ενώ ενσωματώνονται εικόνες ρωμαίων λεγεωναρίων που εναλλάσονται με βυζαντινές κοόρτεις,με φράγκους ιππότες, με βενετσιάνους και γενοβέζους μισθοφόρους και Ιωαννίτες Ιππότες με κάδρο πάντα το Castello. «Περιήγηση»στη μεσαιωνική πόλη,ιδιαίτερη αναφορά στα οικόσημα των Μαγίστρων,στην πόρτα του Φόρου και στο Διοικητήριο. «Πέρασμα»από το κάστρο Σορόκο,έξω από την Αντιμάχεια.

Narrator(of): Στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η Κως ήταν τμήμα του Θέματος των Δωδεκανήσων,περίοδο κατά την οποία το νησί δοκιμάστηκε ιδιαίτερα από πειρατικές επιδρομές,ενώ ο σεισμός του 553 μ.Χ. καταδίκασε την Κω στην αφάνεια για πολλά χρόνια. Μετά το 1204,που καταλύεται η Βυζαντινή Αυτοκρατορία από τους Φράγκους ιδρύεται το Δουκάτο της Κω,μέχρι το 1262 που το νησί απελευθερώνεται από το Μιχαήλ Παλαιολόγο και προσαρτάται και πάλι στο Βυζαντινό κράτος. Το 1302 το νησί κατακτάται από τους Βενετούς,το 1304 από τους Γενοβέζους και το 1314 από τους Ιωαννίτες Ιππότες,που θα κρατήσουν το νησί ως το 1522,όταν οι Οθωμανοί γίνονται κύριοι της Δωδεκανήσου.

ACT VI Camera opens: Με κάδρο την αυστηρή μορφή του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή,που κυριαρχεί στο πλάνο,οθωμανικά στρατεύματα αποβιβάζονται στο νησί και συγκρούονται λυσσαλέα με τους Ιωαννίτες Ιππότες. Όταν υψώνεται η τουρκική σημαία στο Castello,ο«χρονικογράφος»σημειώνει την ημερομονία:Ιανουάριος του Σωτηρίου έτους 1522. Ο χρόνος τρέχει σαν σύννεφο που καλύπτει το νησί,όταν στο ορίζοντα φαίνεται ένα ιταλικό θωρηκτό,που αποβιβάζει ένα άγημα στο νησί. Ακολουθεί υποστολή της τουρκικής σημαίας και έπαρση της ιταλικής. Τα σύννεφα σκεπάζουν και πάλι το νησί,ενώ στο ορίζονται φαίνονται αστραπές που φωτίζουν τη ναζιστική σβάστικα,που αναδιπλώνεται πάνω από το νησί. Ο ήλιος που βγαίνει,φωτίζει το τοπίο και την ελληνική σημαία που κυματίζει στο Castello και ενώνεται με το γαλάζιο της θάλασσας.

Narrator(of): Η κυριαρχία των Οθωμανών κράτησε ως το 1912,οπότε η Κως περιήλθε στην Ιταλική Κατοχή μέχρι τον Οκτώβριο του 1943,όταν κατακτήθηκε από τους Γερμανούς και γνώρισε το ναζιστικό εφιάλτη.Μετά την αποχώρηση των Γερμανών, στη Δωδεκάνησο εγκαταστάθηκε αγγλική στρατιωτική διοίκηση ως το Μάρτιο του 1948,οπότε με τη Συνθήκη των Παρισίων τα Δωδεκάνησα ενσωματώθηκαν στο Ελληνικό Κράτος. ACT VII Camera opens: Με κάδρο τον αρχαιολογικό χώρο του Ασκληπιείου η κάμερα καταγράφει τους χώρους του «Διεθνούς Ιπποκρατείου Ιδρύματος της Κω».ΑίθουσεςΣυνεδρίων,ΕπιστημονικάΕργαστήρια,Βιβλιοθήκη,Γραφεία, Ξενώνα,Εστιατόριο,ενσωματώνοντας videos από την πρόσφατη δραστηριότητα του Ιδρύματος. Μετά το Διεθνές Κέντρο η κάμερα σε όχημα αρχίζει την «περιήγηση» στο νησί ξεκιώντας από τη λεωφόρο των Φοινίκων και πρώτο σταθμό τον Πλάτανο του Ιπποκράτη και την Λότζια,ενώ «περνάει»μπροστά από τις σημαντικότερες βυζαντινές εκκλησίες(Παναγιά Γοργοεπίκοος,Άγιος Ιωάννης Βαπτιστής,Παναγιά Κατεβατή)και τα τουρκικά τζαμιά(Ντεφτεντάρ,Μαρούκ και Ατίκ και το μαυσωλείο Χατζή Πασά). Πλάνα από τη δύση του ήλιου. Η Κως τη νύχτα. Μπαρ-Εστιατόρια-Νυχτερινά Κέντρα Διασκέδασης. Narrator(on):(Ενώ πίνει ένα ποτήρι κόκκινο κρασί σ’ένα πλούσια στρωμμένο τραπέζι,με τον κόσμο γύρω του να διασκεδάζει,κοιτώντας προς την κάμερα λέει): Όπως βλέπετε, σ’αυτό το νησί,που συνυπάρχει το παρελθόν με το παρόν,το μέλλον μοιάζει να είναι ωραιότερο.

Camera opens: H περιήγηση της κάμερας (με όχημα ) συνεχίζεται στην εξοχή με πρώτο σταθμό την Πηγή του Ιπποκράτη (Βουρίνια πηγή)στους πρόποδες του όρους Δικαίου,που βρίσκονται μέσα σε θολωτό κτίσμα της ελληνιστικής εποχής. Ακολουθεί η παραλία του Αγίου Φανουρίου(8 χιλιόμετρα νοτιονατολικά της Κω) και οι Θέρμες με τις υπέροχες αμμουδιές και τα ιαματικά λουτρά. Η κάμερα θα συνεχίσει από τη θάλασσα αναδεικνύοντας τις ιδιαίτερου φυσικού κάλους παραλίες του νησιού (Καμάρι-Άγιος Στέφανος-Λιμνιώνας) και το όμορφο νησάκι Καστρί στο κόλπο του Κεφάλου.

Narrator(on): Βράδυ με κάδρο το φωτισμένο μεσαιωνικό κάστρο του λιμανιού. Αυτό λοιπόν είναι το νησί του Ιπποκράτη,ο μαγικός τόπος που γέννησε τον πατέρα της σύγχρονης ιατρικής ,ο τόπος που συνεχίζει να μαγεύει όποιον θέλει ν’αγγίζει τα ίχνη της ιστορίας του ανθρώπου,που συνεχίζεται.