Αποικίες των Αρκάδων στην Κύπρο

Το συχνό φαινόμενο των εμφυλίων πολέμων στην ελληνική ιστορία (τόσο στα αρχαϊκά όσο και στα νεότερα χρόνια) είναι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ελληνικής φυλής. Συνεχείς προσπάθειες από διάφορες πόλεις για επιβολή εξουσίας , εγκαθίδρυση ηγεμονιών και υποδούλωση άλλων εδαφών (Αθήνα, Σπάρτη, Κόρινθος, Θήβα) είναι στοιχεία που ακολουθούσαν δυστυχώς τις ολόχρυσες σελίδες δόξας που τα ελληνικά φύλα έγραψαν εναντίον των εισβολέων , ανεξαρτήτως εποχής και χρονικής περιόδου όταν είχαν τη σύνεση να ενωθούν.

Άλλωστε το  ότι ο Αρχαίος Ελληνικός κόσμος ήταν χωρισμένος σε πολλά κράτη, που το καθένα προσπάθησε να κυριαρχήσει σε διαφορετική περίοδο και συνθήκες, σε καμιά περίπτωση , την ύπαρξη της Ελληνικής συνείδησης , μια συνείδηση όπου απεικονιζόταν  με στοιχεία όπως η γλώσσα, τα ήθη, τα έθιμα , η θρησκεία και προπάντων οι κοινοί αγώνες όταν η περίσταση το απαιτούσε (αύτις δε το Ελληνικόν  εόν όμαιμον τε καιομόγλωσσον,  και Θεών ιδρύματα κοινά και θυσίαι  ήθεά τε ομότροπα- Ηρόδοτος).

Τέτοιου είδους συστράτευση συναντάται στον Τρωικό Πόλεμο όπου ο Όμηρος, πέραν των υπολοίπων Ελληνικών Δυνάμεων που έλαβαν μέρος στην εκστρατεία, περιγράφει ανάγλυφα τη συμμετοχή των Αρκαδικών φύλων που έδωσαν το παρόν με τις δικές τους δυνάμεις.

«Αγαπήνωρ δε Αγκαίου του Λυκούργου μετά Έχεμον βασιλεύσας ες Τροίαν ηγήσατο Αρκάσιν. Οι δ΄έχον Αρκαδίην υπό Κυλλήνης όρος αίπυ . Αιπύτιον παρά τύμβον , ιν΄ ανέρες αγχιμαχηταί , οι Φενεόν τ΄ ενέμοντο και Ορχομενόν Πολύμηλον, Ρίπην τε Στρατίην τε και ηνεμόέσσαν Ενίσπην κα Τεγέην είχον και Μαντινέην ερατεινήν , Στύμφηλον τ΄ είχον και Παρρασίην ενέμοντο , των ήρχ΄Αγκαιοιο παις κρέιων Αγαπήνωρ εξήκοντα νέων.Πολέες δ΄ εν νήι εκάστη  Αρκάδες άνδρες έβαινον επιστάμενοι πολεμίζειν .Αυτός γαρ σφιν έδωκεν άναξ ανδρών Αγαμέμνων νήας ευσσέλμους περάαν επί οίνοπα πόντον Ατρείδης επεί ου σφι θαλάσσια έργα μεμήλειν» (Δηλαδή: (Ομήρου Ιλιάδα Β’603-614): «Ο Αγαπήνορας, (ενν. < ἀγαπώ + ἠνορέη (ανδρεία), “αυτός που εκτιμά την ανδρεία)που ήταν γιος του Αγκαίου και εγγονός του Λυκούργου, που έγινε βασιλιάς μετά τον Έχεμο, αναλαμβάνει να οδηγήσει τους Αρκάδες στην Τροία.

Κατέφθασαν λοιπόν πολλά παλικάρια από διάφορα μέρη της Αρκαδίας .Και να , απ΄ τους πρόποδες της Κυλλήνης όπου που βρίσκεται ο τάφος του Αίπυτου , ήλθαν αρκετοί γενναίοι μαχητές με δόρυ. Επίσης ήλθαν από το Φενεό και τον Ορχομενό  , ο οποίος είναι πλούσιος σε αιγοπρόβατα. Άλλοι ήλθαν από τη Ρίπη (πρϊστορικός οικισμός στην περιοχή της σημερινής Δάφνης)  , τη Στρατία  και την ανεμοδαρμένη Ενίσπη (πόλεις πλησίον του ποταμού Λάδωνα).Άλλοι από την Τεγέα  και την όμορφη Μαντινεία και άλλοι από την Στύμφαλο και την Παρρασία(πόλη πλησίον της Αρχαίας Λυκοσούρας , οποία θεωρείτο και η καρδιά της Αρκαδίας). Αρχηγός τους ήταν ο Αγαπήνορας  ο γιος του Αγκαίου . όλοι τους ήσαν εμπειροπόλεμοι και μπήκαν αρκετοί σε κάθε πλοίο από τα εξήντα που τους έδωσε ο Αγαμέμνων, ο γενικός αρχηγός της εκστρατείας. Αυτά τα πλοία ήσαν γερά και καλοφτιαγμένα , ικανά να περάσουν χωρίς κίνδυνο το βαθυγάλαζο πέλαγος μιας και οι Αρκάδες δεν είχαν ιδέα από θαλασσινές τέχνες»

Επιπρόσθετα  ο περιηγητής  Παυσανίας κάνει μνεία  για τη συμμετοχή των Αρκάδων στον Τρωικό πόλεμο : «Κοινή δε Αρκάσιν υπήρχεν ες μνήμην τα μεν αρχαιότατα ο προς Ιλίω πόλεμος » Δηλαδή: «Οι αλησμόνητες  μέρες , που όλοι οι Αρκάδες από κοινού πρόσφεραν στην Ιστορία ήταν αυτές του Τρωικού Πολέμου» Η λήξη του Τρωικού Πολέμου οδήγησε τον Αγαπήνορα και τα  πληρώματα του να επιστρέψουν στην Αρκαδική Γη. Μια μεγάλη θαλασσοταραχή στην περιοχή του Καφηρέα όμως παρέσυρε ολόκληρο το στόλο στο νησί της Κύπρου. «Ἰλίου δὲ ἁλούσης ὁ τοῖς Ἕλλησι κατὰ τὸν πλοῦν τὸν οἴκαδε ἐπιγενόμενος χειμὼν Ἀγαπήνορα καὶ τὸ Ἀρκάδων ναυτικὸν κατήνεγκεν ἐς Κύπρον, καὶ Πάφου τε Ἀγαπήνωρ ἐγένετο οἰκιστὴς καὶ τῆς Ἀφροδίτης κατεσκευάσατο ἐν Παλαιπάφῳ τὸ ἱερόν»

Πριν τους Ομηρικούς χρόνους, ο μύθος λέει ότι ο Ασωπός από την Αρκαδία πνίγει και σκοτώνει  τον πρώτο γηγενή βασιλιά  Οφιν, βασιλεύοντας στο νησι για πολλά χρόνια.. Ο Αγαπήνωρας στο νησί ίδρυσε την Πάφο και στην Παλαίπαφο , έχτισε το ιερό της Αφροδίτης. Τη θεά  τιμούσαν στην Κύπρο στο μέρος όπου λεγόταν Γολγοί και πριν από την άφιξη του Αγαπήνωρα. Μάλιστα στο έργο του Yves Duhoux , περί «εισαγωγής στις Ελληνικές διαλέκτους», αναφέρεται η Αρκαδοκυπριακή διάλεκτος , η οποία ομιλείτο στην κεντρική Πελοπόννησο και την Κύπρο. Αργότερα η Λαοδίκη, καταγόμενη από τον Αγαπήνορα, έστειλε ένα πέπλο (φόρεμα) στην Τεγέα για την Αλέα Αθηνά∙ Η επιγραφή  πάνω στο αφιέρωμα ανέφερε και την καταγωγή της. «Λαοδίκης όδε πέπλος . Εά δ΄ανέθηκεν Αθηνά πατρίδ΄ ες ευρύχορον Κύπρου από ζαθέας» Δηλαδή: «της Λαοδίκης ο πέπλος αυτός∙ τον αφιέρωσε από την περίλαμπρο Κύπρο στην Αθηνά τη δικιά της, στη μεγάλη πατρίδα».

Για την εγκατάσταση των Αρκάδων στην Κύπρο αναφέρει και  ο Στράβων «Είτα η Πάφος κτίσμα Αγαπήνωρος και ιερά έχουσα» Κατόπιν  η βασιλεία της Τεγέας πέρασε στον Ιππόθοο ο οποίος κατά πάσαπιθανότητα το 1150 π.Χ. κάνει έδρα του βασιλείου του την Τραπεζούντα αντί της Τεγέας.

Σύγχρονα χρόνια

Στα σύγχρονα χρόνια , στη Λάρνακα , κατόπιν ανασκαφών , ανευρέθη η επιγραφή «Απόλλων Κεραιάτη. Απολλώνιος Μένωνος ανέθηκε», ένδειξη λατρείας του θεού Απόλλωνος του Κεραιάτη, που λατρευόταν στην Αρκαδία. Ο ηγέτης της Κύπρου Μακάριος απευθυνόμενος προς  τους Αρκάδες της Αμερικής το 1959 ανέφερε: «Οι Έλληνες της Κύπρου συγγενεύουσι εξ΄ αίματος μετά τον Αρκάδων διότι προ δεκατεσσάρων και πλέον αιώνων προ Χριστού, μεταξύ των πρώτων Ελλήνων  αποίκων της Κύπρου , ήσαν Έλληνες Αρκάδες.Οι Κύπριοι  είμεθα υπηρήφανοι δια τους τοιούτους προγόνους μας»

Τέλος αίσθηση προκαλεί η ύπαρξη ονομάτων και τοπωνυμίων στη σημερινή Κύπρο , τα οποία είναι σε θέση να ενισχύσουν την άποψη του αποικισμού της μεγαλονήσου από τους αρχαίους Αρκάδες καθώς η ονοματοδοσία τους μαγνητίζει μνήμες ενός ξεχασμένου παρελθόντος.

– Τεγησσός Κύπρου- Τεγέα Αρκαδίας – Κολλινία Κύπρου- Κολλίνες Μαντινείας – Κυλλήνια, Πάφος- Κυλλήνη (όρος) -Απόλλων Κεραιάτης (άγαλμα) – Απόλλων Κερεάτης (ιερόν) Αρκαδίας – Αγυάτης Απόλλων Αγυιά Κύπρου- Απόλλων Αγυιεύς Τεγέα – Μακαρία Κύπρου – Μακαρία Αρκαδίας (Παυσ. Η΄ 3,3) – Μαλούντα της Κύπρου- Μαλούς (ποταμός) Αρκαδίας – Αγλαντζιά Κύπρου- Γλανιτσιά χωριό της Γορτυνίας – Σπαθαρικό Κύπρου – Σπάθαρι, χωριό της Γορτυνίας – Μάραθον ποτάμι Κύπρου- Μάραθα χωρίο Γορτυνίας

Γορτύνιος 79