Η καταραμένη ταινία του Hollywood

Για πρώτη φορά σε ψηφιακή κυκλοφορία, τριάντα δύο χρόνια μετά την καταστροφική πρεμιέρα της στις αίθουσες, το 1980, η «Πύλη της Δύσης» του Μάικλ Τσιμίνο εξακολουθεί να προκαλεί απορία για την εχθρική αντιμετώπιση που έλαβε και να διχάζει ανάμεσα σε αυτούς που θεωρούν το επικό γουέστερν ένα αριστούργημα και σε εκείνους που το καταδικάζουν σταθερά ως ένα ανοσιούργημα.

Για ολόκληρη την δεκαετία του ’80 η καταραμένη δημιουργία του Μάικλ Τσιμίνο διατηρούσε την φήμη της πιο μισητής ταινίας σε ολόκληρο το Χόλιγουντ. Ένα μίασμα κόστους 44 εκατομμυρίων δολαρίων (ποσό αδιανόητο για την εποχή), μόλις 3,5 εκατομμυρίων δολαρίων σε εισπράξεις, διαρκείας τρεισήμισι ωρών και ανεπανόρθωτα κακής φήμης.

Ένα μοντέλο εκτός ελέγχου προϋπολογισμού, συγκρουόμενων καλλιτεχνικών εγώ και ανεξέλεγκτης φιλοδοξίας, το οποίο στοίχισε την χρεοκοπία και κατάρρευση ενός ολόκληρου στούντιο (United Artists), έβαλε απότομο φινάλε στο λαμπρό αμερικανικό auteur σινεμά, που μεσουράνησε για ολόκληρη την δεκαετία του ’70, στάθηκε η αρχή του τέλους για την καριέρα του πολλά υποσχόμενου σκηνοθέτη του και έκτοτε αποτέλεσε φαρμακερό παράδειγμα προς αποφυγή, Ενέπνευσε, επιπλέον, ένα από τα πιο αποκαλυπτικά χρονικά που έχουν γραφτεί ποτέ πάνω στα καταστροφικά παρασκήνια ενός φιλμ και τα δυσάρεστα μεθεόρτιά τους, το οποίο χώρεσε στο βιβλίο «The Final Cut» που υπέγραψε ο τότε παραγωγός της United Artists, Στίβεν Μπαχ.

Το τρέιλερ της ταινίας

Το πού ακριβώς οφείλεται η τόσο σφοδρή επίθεση που δέχτηκε η ταινία, κατά την πρώτη έξοδό της στις αίθουσες, θα αποτελεί πάντοτε μυστήριο, εκτός κι αν αναζητηθεί μάλλον στο γεγονός ότι ο Μάικλ Τσιμίνο αποτελούσε εκείνη την εποχή παραχαϊδεμένο παιδί-θαύμα του σινεμά και χρειαζόταν να πάρει ένα γερό μάθημα για την αλαζονεία που επέδειξε κόντρα στο σύστημα.

Ήταν αδύνατον, έπειτα, η φιλελεύθερη πολιτική ατζέντα και η ξεκάθαρη αντι-Αμερικανική επίθεση που εξαπέλυε ο σκηνοθέτης με το φιλμ του να γίνουν καθολικώς δεκτά σε μια περίοδο όπου μια ολόκληρη χώρα ετοιμαζόταν να εισέλθει σε μια νέα εποχή συντηρητισμού και ξέφρενου πατριωτισμού, ευγενική χορηγία της επερχόμενης εκλογής του Ρόναλντ Ρέιγκαν στην εξουσία.

Ο Κρις Κριστόφερσον και η Ιζαμπέλ Ιπέρ στην θαυμάσια σκηνή του βαλς

Ξεφυλλίζοντας αδιακρίτως μερικές από τις πιο αναξιοπρεπείς σελίδες της νεότερης ιστορίας των Ηνωμένων Πολιτειών, ο βραβευμένος με Όσκαρ σκηνοθέτης του «Ελαφοκυνηγού» θέλησε να ασχοληθεί με τα πραγματικά γεγονότα της εν ψυχρώ εξόντωσης ενός μεγάλου αριθμού μεταναστών από τους γαιοκτήμονες βαρόνους του Γουαϊόμινγκ, τον 19ου αιώνα.

Γύρω από το αποτρόπαιο αυτό συμβάν, ο Τσιμίνο οραματίστηκε μια μεγαλεπήβολη γουέστερν αλληγορία της βρώμικης και ανίερης Αμερικής, χτίζοντάς την επιμελώς στην οθόνη σαν ένα περίτεχνο, ογκώδες αλλά και πανέμορφο οικοδόμημα. Φυσικά τίποτε από αυτά δεν συγκίνησε το κοινό και τους κριτικούς το 1980, αναγκάζοντας τον σκηνοθέτη να κυκλοφορήσει το φιλμ σε μια καταστροφική, άσχημα πετσοκομμένη εκδοχή των δυόμισι ωρών, να αποδοκιμαστεί έντονα και να καταλήξει σύντομα να θεωρείται persona non grata από την τότε κινηματογραφική κοινότητα.

Απόσπασμα του εξαιρετικού ντοκιμαντέρ
«Final Cut: The Making and Unmaking of Heaven’s Gate»

Κρίμα, γιατί η εκπληκτική δημιουργία του παραμένει ένα μνημειώδες φιλμ το οποίο είναι αδύνατο να επαναληφθεί, όσο και ένα τελευταίο ένδοξο οχυρό πριν την πλήρη και αδιαπραγμάτευτη άλωση του αμερικανικού σινεμά από την εμπορική χολιγουντιανή μηχανή. Μια πρόσφατη προβολή της αποκατεστημένης «Πύλης της Δύσης» στο Φεστιβάλ Βενετίας και στο Φεστιβάλ της Νέας Υόρκης, όπως και η κυκλοφορία της για πρώτη φορά σε ψηφιακή μορφή, δηλώνει ότι έφτασε ο καιρός για μια ριζική δικαίωσή της.

INFO Η ταινία «Heaven’s Gate» κυκλοφορεί από την εταιρεία Criterion Collection σε dvd και σε blu-ray.