Έλληνες Έμποροι στην Αμερική το 1865

Παντιάς Ράλλης, 1793-1865

ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ Ν. ΒΕΝΕΤΗ

Επίτιμος Δικηγόρος

Ξεφυλλίζοντας, στην Παπαχαραλάμπειο βιβλιοθήκη της Ναυπάκτου, την αθηναϊκή εφημερίδα ΜΕΛΛΟΝ, η οποία εξεδίδετο «δις της εβδομάδος» από το 1863 μέχρι το 1877, βρήκα «ειδήσεις» που αναφέρονται και στην περιοχή της Καβάλας.
Οι δύο όμως πρώτα αναγραφόμενες «ειδήσεις» έχουν διαχρονικό ενδιαφέρον και στην εποχή της κρίσης, άμεση επικαιρότητα. Έτσι και στη μακρινή εκείνη εποχή, αμέσως μετά την έξωση του βασιλέως Όθωνα, τον Οκτώβριο του 1862 και την άνοδο στο θρόνο του νεαρού Δανού πρίγκιπα Γεωργίου Α’ (1843-1913), κυκλοφόρησε στο Λονδίνο η φήμη ότι η Ελλάδα δεν θα σεβαστή τις διεθνείς αυτής υποχρεώσεις, οι οποίες προήρχοντο από τα δάνεια που είχε ήδη λάβει. Ο σχολιογράφος της εφημερίδας χαρακτηρίζει μια τέτοια ενδεχόμενη συμπεριφορά της χώρας, ως «εθνική ατιμία».
Η «είδηση», της 8-12-1864, είναι ένας ύμνος για το εμπορικό δαιμόνιο των Ελλήνων της διασποράς. Έτσι κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού εμφυλίου πολέμου (1861-1865), μεταξύ Βορείων και Νοτίων, επεκράτησαν τελικώς οι Βόρειοι, οι οποίοι με επικεφαλής τον αρχιστράτηγο Οδυσσέα Γκράντ (1822-1885) κατενίκησαν το στρατό των Νοτίων, του οποίου ηγείτο ο πολύ ικανός στρατηγός Ρόμπερτ Λη (1807-1870). Ο νικητής μάλιστα Οδυσσέας Γκράντ, ένθερμος φιλέλλην, αφού διετέλεσε επί δύο τετραετίες πρόεδρος των ΗΠΑ, επεσκέφθη την Ελλάδα το 1878.
Κατά την παραπάνω λοιπόν «είδηση» οι ΗΠΑ γνωρίζουν μια πρωτοφανή οικονομική ύφεση και ο εμπορικός κόσμος μαστίζεται από έλλειψη ρευστού. Οι μόνοι που είναι «πλήρεις μεταλλικού» δηλαδή διαθέτουν «ζεστό» χρήμα είναι οι Έλληνες έμποροι της Αμερικής, οι οποίοι έτσι αποκερδαίνουν «αμύθητα κέρδη».

 Πρωταγωνιστούν οι δαιμόνιοι Χιώτες, δηλαδή-ο οίκος Ράλλη-«Ralli Bros»-ο οποίος ιδρύθηκε από πέντε αδέλφια, τους Παντιά, Ζαννή, Στρατή, Τομάζη και Αυγουστή Ράλλη και είχε έδρα το Λονδίνο και υποκαταστήματα σʼ όλη σχεδόν την υφήλιο, μεταξύ των οποίων και στη Σαβάν, Ν. Ορλεάνη και Νέα Υόρκη των ΗΠΑ. Στη μεγάλη ακμή του ο οίκος Ράλλη απασχολούσε, σʼ όλη την υφήλιο, 20.000 άτομα!
Η «είδηση» της 7-5-1865 αναφέρεται στη νήσο Θάσο και στο ενδιαφέρον που επεδείκνυε προς αυτήν ο βασιλικός οίκος της Αιγύπτου, ο οποίος, ως γνωστόν, εδραιώθηκε από το δαιμόνιο Καβαλιώτη Αλβανό Μωχάμετ Άλυ (1769-1849) ο οποίος, με μικρή ηλικία, έζησε στη Θάσο. Οι απόγονοι του Μωχάμετ Άλυ βασίλευσαν στην Αίγυπτο μέχρι το 1952, ότε ο τελευταίος βασιλεύς της δυναστείας ο περιβόητος Φαρούκ (1936-1952), απομακρύνθηκε από το θρόνο της Αιγύπτου, συνεπεία στρατιωτικής επεμβάσεως. Αλλά ας παραθέσουμε, επί λέξει, τις «ειδήσεις» της εφημερίδος ΜΕΛΛΟΝ.
ΜΕΛΛΟΝ, 6-12-1863 – Εν Λονδίνω συνεκινήθη μεγάλως το κοινόν ένεκα τινος εξ Αθηνών επιστολής εσπευσμένως δημοσιευθείσας υπό του κ. Στ. Ξένου εν τω Χρόνω, δʼ ης εφαίνετο ότι το Ελληνικόν έθνος ουδόλως σκοπεύει να λάβη υπʼ όψιν, τας υποχρεώσεις, ας έχει προς τους συνδραμόντας διά των δανείων των τον κατά των Τούρκων αγώνα. Ο Χρόνος εδημοσίευσε δριμύ καθʼ ημών άρθρον, η εθνική ατιμία διεκωδωνίζετο, ότε την ακόλουθον, ο πρόεδρος της επί των ελληνικών χρεωγράφων, επιτροπής, διεσκέδασε την απαισίαν ταύτην εντύπωσιν, διαψεύσας το ακριβές των προδημοσιευθεισών ειδήσεων.
ΜΕΛΛΟΝ, 18-12-1864 – Εξ Αμερικής μανθάνομεν οπ ουδείς εκ των εκεί ελληνικών εμπορικών οίκων διακινδύνευσε και την άρτι ενσκήψασα εμπορικήν κρίσιν. Τούτο δε όχι μόνον ένεκα της περί το εμπόριον ικανότητος και ευφυΐας των ειρημένων ομογενών, αλλά και διότι αι εκεί επιχειρήσεις των συνιστάμεναι εις το αγοράζειν και διαπέμπειν εις τους εν Ευρώπη και Ασία ανταποκριτάς των εκ των αμερικανικών προϊόντων, επόμενον ήτο να τους θέσωσιν εις κατάστασιν ουδέποτε να εκτεθώσιν ή κινδυνεύσωσι εις το σάλον, όστις επέφερε την πτώσιν των εγχωρίων εμπόρων. Ούτω λοιπόν ου μόνον η πίστις των ημετέρων ομογενών υψώθη μεγάλως εν Αμερική, αλλά μείναντες όρθιοι ενώ οι πάντες σχεδόν έπεσαν, πλήρεις μεταλλικού, ενώ εκεί ήδη τα μετρητά ελλείπουσι, κάμνουν κολοσσιαίας προμηθείας αποικιακών προϊόντων, άτινα εκπέσαντα ήδη ένεκα πολλών λόγων, τοις υπόσχονται αμύθητα κέρδη. Χαίρομεν εκ καρδίας ότι η έξω Ελλάς, η μεγάλη αύτη Ελλάς των ομογενών, η περισφίγγουσα εις τους πλοκάμους της πάντα της οικουμένης τα παράλια πλουτεί και αυξάνει. Η αύξησις και ο πλούτος διά την μικράν ταύτην του εσωτερικού Ελλάδα, είναι εφόδιον ακένωτον και μέγα διά καιρούς γονίμους και ευτυχεστέρους, όταν ημείς σωφρονούμεν.
ΜΕΛΛΟΝ, 7-5-1865 – Η Α.Υ. ο αντιβασιλεύς της Αιγύπτου Ισμαήλ Πασάς εισακούων τας παρακλήσεις των κατοίκων της Νήσου Θάσου ηυδόκησε να διατάξη τη δαπάνη αυτού ανοικοδόμησιν ελληνικής εν τη νήσω ταύτης σχολής και να διαθέση προς τούτο εκ του ιδιαιτέρου αυτού ταμείου 600 χιλιάδων δραχμών.
ΜΕΛΛΟΝ, 16-2-1868 – Μας γράφουσιν εκ Καβάλλας τη 1 Φεβρουαρίου 1868.
«Ο κ. Ιωάννης Δ. Ναλμπάντης γνήσιον τέκνον της Πατρίδος, αφʼ ής ημέρας εγκατεστάθη εις την πόλιν μας, δεν επαύσατο εξοδεύων και χρησιμοποιών τον πλούτον αυτού υπέρ των κοινοφελών έργων και ιδίως υπέρ της συντηρήσεως των ενταύθα απόρων ελληνικών εκπαιδευτηρίων. Επαινούντες όθεν τη φιλοπατρίαν του κ. Ναλμπάντη και διαβεβαιούντες αυτόν περί της οφειλομένης εις το άτομον του ευγνωμοσύνης της σπουδαζούσης νεολαίας, ευχόμεθα ίνα εντός ολίγου ευρωθώμεν εις θέσιν να επαινέσωμεν δημοσίως και άλλους της πόλεως μας ομογενείς, οίτινες και πλούτον πλειότερον του κ. Ναλμπάντη έχουσι και από αισθήματα ευγενή δεν αμοιρούσε».
ΜΕΛΛΟΝ, 24-5-1868 – Ο εν Καβάλλα επί τη φιλογενεία του διακρινόμενος Ιωαν. Ναλμπάντης έπεμψε διά του εκεί προξένου εις την εθνικήν βιβλιοθήκην εν αξιοσπούδαστον κινεζικόν βιβλίον.
ΜΕΛΛΟΝ, 10-8-1865 – Τηλεγραφικώς ανηγγέλθη εις τα πατριαρχεία λυπηρά είδησις, ότι την 1 Αυγούστου απεβίωσεν εν Θάσω ο Μητροπολίτης Μαρωνείας Θεόκλητος, εις των τροφίμων της εν Χάλκη Θεολογικής Σχολής και των διακεκριμένων Αρχιερέων.