Η ομογένεια τιμά την μνήμη του Νίκου Σταύρου

Την Κυριακή 2 Δεκεμβρίου τελέστηκε στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου, σε προάστιο της Ουάσιγκτον, μνημόσυνο για τον Νίκο Σταύρου, τον αξέχαστο ακαδημαϊκό και σθεναρό υποστηρικτή της Ελλάδας και της Κύπρου στην Αμερικανική κοινωνία.
Η εκκλησία ήταν κατάμεστη από κόσμο. Ο χώρος στάθμευσης που διαθέτει, και που πάντα αρκεί για τα αυτοκίνητα των ενοριτών, ήταν ασφυκτικά γεμάτος. Λόγω της μεγάλης κοσμοσυρροής για το μνημόσυνο του Νίκου Σταύρου έμειναν έξω από αυτόν πάνω από διακόσια Ι.Χ. που χρειάστηκε να παρκάρουν στο γκαζόν και σε δρόμους έξω από τον χώρο της εκκλησίας.

Πολλά από αυτά σχημάτισαν κατόπιν ουρά και ακολούθησαν τα αυτοκίνητα της χήρας του Νίκου, Καταρίνας Σταύρου, (Katarina Stavrou) και του αδελφού του Ηλία, στο νεκροταφείο για ένα τρισάγιο στον τάφο του.

Εκεί εκ μέρους της ομογένειας μίλησε ο θετός ανεψιός του και εκδότης της ομογενειακής εφημερίδας Εθνικός Κήρυκας της Νέας Υόρκης, Αντώνης Διαματάρης. Μας θύμισε πόσο αγνός άνθρωπος και τι μεγάλος πατριώτης ήταν ο Νίκος Σταύρου. Μας διάβασε μάλιστα και ένα απόσπασμα από σχετικό αφιέρωμά του που δημοσιεύονταν στο φύλλο του Κυριακάτικου Κήρυκα.

Το φύλλο αυτό το προμηθεύτηκα κι εγώ λίγες ώρες αργότερα όταν συγγενείς, γνωστοί και  παλιοί συνεργάτες του Νίκου συγκεντρωθήκαμε στο σπίτι του για να γιορτάσουμε την ζωή του, όπως συνηθίζεται εδώ στην Αμερική. Ανοίγοντας την εφημερίδα είδα αφιερώματα στο Νίκο Σταύρου από ένα σωρό κόσμο που τον ήξερε καλά. Τα αφιερώματα αυτά και μερικά επιλεγμένα άρθρα του Νίκου που αναδημοσιεύονταν κάλυπταν τέσσαρες ολόκληρες σελίδες.

Ο Αντώνης Διαματάρης γράφει πως δεν θα ξεχάσει ποτέ τον Νίκο Σταύρου επειδή του έδωσε την ευκαιρία να γίνει μέρος της ζωής του και για την τιμή που του έκανε να τον αποκαλεί φίλο. Στο ίδιο φύλλο η Μαρία Κούρου (Maria Kouros), μαθήτρια του γυμνασίου, γράφει ότι όλες οι εμπειρίες που έζησε στα παιδικά της χρόνια είναι γεμάτες από την παρουσία του Νίκου Σταύρου, τον οποίο έβλεπε πάντα σαν τον αγαπημένο της «παππούλη»  και ταυτόχρονα σαν τον πιο αγαπημένο της συνομήλικο φίλο. Ο συγγραφέας  Νικόλας Γκατζογιάννης (Nicholas Gage), λέει πως ο Νίκος Σταύρου ήταν άνθρωπος με πολλά ταλέντα και πολλά πάθη που όλοι όσοι τον γνώρισαν ή συνεργάστηκαν μαζί του δεν θα ξεχάσουν ποτέ. .Ο δημοσιογράφος των Νιού-Γιορκ-Τάϊμς, Ντέϊβιντ Μπάϊντερ (David Binder), στο δικό του αφιέρωμα γράφει πως δεν θα ξεχάσει ποτέ ότι όταν ο Νίκος τον προσκαλούσε σε κανένα Ελληνικό εστιατόριο για φαί, παράγγελλε πάντα ένα ούζο στην αρχή και έναν μέτριο καφέ στο τέλος. Και ο στενός του φίλος, ο επιχειρηματίας Μενέλαος Τζέλιος (Menelaos Tzelios)  αναπολεί τις μέρες πού πέρασε με τον Νίκο Σταύρου στην Νέα Υόρκη στην δεκαετία 1950 που και οι δυο τους ήταν ενεργά μέλη της δραστήριας τότε Παν-ηπειρωτικής Ομοσπονδίας.

Στο μνημόσυνο παρέστησαν επίσης η Selwa Roosevelt, απόγονος της οικογένειας του Προέδρου Ρούσβελτ, ο τέως Πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στην Κύπρο Raymond Ewing  και ο τέως βουλευτής και δριμύτατος επικριτής της Ελληνικής χούντας στην περίοδο 1967-74 Lucien Nedzi με τον οποίο ο Νίκος συνεργάστηκε στενά εκείνα τα χρόνια για την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Και οι τρείς τους εκπροσώπησαν το διοικητικό συμβούλιο της επετηρίδας Mediterranean Quarterly, που υπό την διεύθυνση του μεταστάντος εξελίχτηκε σε μια αξιόπιστη πηγή σκέψης και ενημέρωσης γύρω από πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά θέματα που αφορούν στην περιοχή της Μεσογείου.

Ο Νίκος Σταύρου γεννήθηκε βορειοηπειρώτης σε μια μικρή περίοδο ειρήνης στην Γριάσντανη (Griazdani) της Αλβανίας και οι πρώτες εντυπώσεις που δημιούργησε ήταν συνυφασμένες με ανθρώπους που, όπως έλεγε ο ίδιος, δεν είχαν μάθει τίποτε άλλο εκτός από πολέμους σε ολόκληρη την ζωή τους. Οι ιστορικοί του 20^ου αιώνα μας έχουν προσφέρει τόνους υλικού σε σχέση με τους πολέμους αυτούς οι οποίοι, κατά τον Νίκο, διατάραξαν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων, κατέστρεψαν ακόμη περισσότερες, αχρήστευσαν κράτη με πολύχρονη ιστορία, δημιούργησαν καινούργια, άλλαξαν γεωγραφικά σύνορα κρατών και  επέβαλαν νέες εθνικές ταυτότητες. Αλλά τα παιδιά αυτής της περιόδου πόνου, όπως την χαρακτηρίζει ο Νίκος Σταύρου, αφέθηκαν μόνα να βρούνε τρόπους επιβίωσης και τρόπους αντιμετώπισης των εφιαλτών που εγκλειστήκαν στις ψυχές τους από τις φοβίες που προκάλεσαν ενήλικες. Σε σχετικό δοκίμιο του, ο αείμνηστος ομογενής, επισημαίνει πως τα παιδιά δεν αποφασίζουν αυτά την ακριβή χρονική στιγμή κατά την οποία έρχονται στην ζωή και ιδιαίτερα τα παιδιά της δικής του γενιάς δεν ήταν ποτέ σε θέση να ελέγξουν τις πρώτες εντυπώσεις από την εμφάνισή τους στον κόσμο μας. Στιγμές αγνότητας και εφιάλτες ακολούθησαν από κοινού τις ζωές των νέων της γενιάς αυτής «που έμελλε να έρθει στην ζωή σε μια εποχή κατά την οποία η τρέλα κυβερνούσε την Ευρώπη και η βαρβαρότητα εδραίωνε την επαίσχυντη παρουσία της στην βουκολική εκείνη γωνιά της Βαλκανικής την οποία κάποτε έβλεπα σαν σπίτι μου» έγραψε χαρακτηριστικά κάποτε ο Νίκος.

Όπως φαίνεται από το απόσπασμα αυτό ο Νίκος  Σταύρου απεχθάνονταν τους πολέμους. Ήθελε να πρυτανεύει σε κάθε περίπτωση η λογική και ολόκληρος ο κόσμος να ζει ειρηνικά. Ιδιαίτερα το εύχονταν αυτό για την Ελλάδα και την Κύπρο, δύο χώρες που τις είχε βαθειά φυλαγμένες στην καρδιά του και πολύ περισσότερο στην σκέψη του.  Όποτε τα νέα από την Ελλάδα ήταν ευχάριστα ο Νίκος εμφανίζονταν παντού ευδιάθετος και γελαστός. Η τελευταία φορά που συνέβη τούτο ήταν στις μέρες των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Η αγάπη του για την Ελλάδα και η υπερηφάνεια του για την επιτυχημένη διοργάνωση της Ολυμπιάδας στην Αθήνα, ήταν έκδηλες σε τηλεοπτική συνέντευξη που μας παραχώρησε αμέσως μετά το μεγάλο εκείνο αθλητικό γεγονός και την οποία κυκλοφορήσαμε ξανά στο διαδίκτυο για να τιμήσουμε την μνήμη του αμέσως μετά τον θάνατό του, πέρσι τέτοια εποχή.

Η πρώτη από τις πολλές τηλεοπτικές συνεντεύξεις που μου παραχώρησε ο Νίκος Σταύρου ήταν τον Ιούλιο του 2011, στις μέρες πού Ελληνική αστυνομία είχε αρχίσει τις συλλήψεις των μελών της τρομοκρατικής οργάνωσης 17 Νοέμβρη. Την βρήκαμε στο χρονοντούλαπο της Φωνής της Αμερικής και αποφάσισα να την μοιραστώ σήμερα μαζί σας για να δείτε τον Νίκο σε μια από τις πιο δυναμικές και αποτελεσματικές εμφανίσεις του στην μικρή οθόνη.

Aλλά ο Νίκος Σταύρου έβλεπε ξεκάθαρα και τα προβλήματα της Ελλάδας, πολλές φορές πολύ πριν αυτά καλά-καλά εκδηλωθούν. Τον Ιούλιο του 2011, σε άλλη συνέντευξη που μου παραχώρησε είχε επισημάνει μεταξύ άλλων τα εξής:
«Η Ελλάδα είναι γνωστή ως η χώρα στην οποία όλοι έχουνε δικαίωμα συντάξεως εκτός από τους τουρίστες βέβαια, αλλά οι περισσότεροι θεωρούν τους φόρους ως εθελοντική συνεισφορά προς το κράτος. Η είσπραξη των φόρων πρέπει να γίνεται κατά άμεμπτο και αντικειμενικό τρόπο. Είναι γνωστό πλέον ότι κυβερνήσεις και πολιτικοί παράγοντες έχουν αποτύχει στο να πείσουν τον ελληνικό λαό σχετικά με την ανάγκη της φορολογικής συνεισφοράς του για την διασφάλιση της ευημερίας της χώρας. Κατά την γνώμη μου απαιτείται άμεσα ένας υπερκομματικός θεσμός, απαλλαγμένος από πολιτικές σκοπιμότητες, ο οποίος θα παρέχει την δυνατότητα να συλλέγονται φόροι με αντικειμενικά κριτήρια, χωρίς να γίνονται διακρίσεις, χωρίς να δείχνονται προτιμήσεις και χωρίς να τίθενται υψηλά ιστάμενοι έξω από τα χέρια της φορολογικής υπηρεσίας. Οι κυβερνήσεις και τα κόμματα έχουν αποτύχει τελείως στο να πείσουν τον ελληνικό λαό στην ανάγκη της συνεισφοράς του προς το κράτος για την δική του ευημερία».

Όταν στην συνέχεια ρωτήσαμε τον Νίκο Σταύρου τι θα μπορούσε να γίνει για να αυξηθούν οι ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα, να βελτιωθεί η παραγωγικότητά της και να προσελκυστούν περισσότεροι ξένοι επισκέπτες για την τόνωση του ελληνικού τουρισμού, που είναι και μια από τις κυριότερες πηγές εισοδήματος της χώρας, μας απάντησε: «Έχω αμφίβολες σκέψεις για το θέμα των επενδύσεων ξένων επιχειρηματιών στην Ελλάδα. Η ελληνική οικονομία, πρώτον, δεν ήτανε τόσο μη παραγωγική και μη ανταγωνιστική, όσο θεωρείται. Αυτό βέβαια λαμβάνει υπόψη όλες τις πτυχές της ελληνικής οικονομίας, περιλαμβανομένων της ναυτιλίας, της διακίνησης ενεργείας και άλλων κλάδων.

Οι μονάδες οι οποίες είναι χαμηλής παραγωγής είναι οι εγχώριες μεγαλοεπιχειρήσεις, οι οποίες είναι ουσιαστικά κρατικές. Αυτές, πρέπει άμεσα να ιδιωτικοποιηθούν, αλλά δεν πρέπει να ιδιωτικοποιηθούν με πλειστηριασμό για επιλογή του κατώτερου μειοδότη, τουλάχιστον στις περιπτώσεις της ΔΕΗ, του ΟΤΕ και άλλων παραγωγικών μονάδων.
Επί του παρόντος είναι δύσκολο η Ελλάδα να αλλάξει την στάση πολλών ξένων επενδυτών εκτός και εάν μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλάξει το θέμα της συζήτησης και αρχίσουμε να μιλάμε όχι έναν δανειολήπτη αλλά για μια χώρα η οποία αξιοποιεί ξένα και μεγάλα κεφάλαια στην ανάπτυξη συγκεκριμένων μονάδων της. Η συζήτηση λοιπόν πρέπει να αλλάξει και η Ελλάδα να παύσει να εμφανίζεται ως επαίτης και να προβάλλεται σαν μια χώρα δυνητικής ευημερίας, σαν μια χώρα η οποία προσφέρει ευκαιρίες για επενδύσεις.

Ο Τουρισμός είναι πάντοτε ένας από τους κυριότερους παράγοντες της ελληνικής οικονομίας. Αλλά ο Τουρισμός είναι εύθραυστος πόρος, δεν είναι σταθερός. Όταν μιλάμε για αστάθειες, όταν στην παρούσα περίπτωση μιλάμε για συνεχείς διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις, που δίνουν ένα φάσμα Ελλάδας ως χώρας σε αναστάτωση, ο Τουρισμός δεν νομίζω ότι βοηθείται κατά πολύ.

Πρώτα από όλα, κατά την γνώμη μου, η ελληνική κυβέρνηση και όλα τα πολιτικά κόμματα, μηδενός εξαιρουμένου, πρέπει να πείσουν τον ελληνικό λαό για την σοβαρότητα της καταστάσεως που αντιμετωπίζει η χώρα. Μέχρι τώρα δεν το έχουνε κάνει. Και τα μέτρα λιτότητας που πέρασαν από την Βουλή την περασμένη εβδομάδα, εγκρίθηκαν με μόνον μία ψήφο της αντιπολίτευσης. Η αντιπολίτευση όπως και τα άλλα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα έχουν καλά μυαλά. Κανένας όμως δεν πρέπει να υποβαθμίζει την σημερινή κατάσταση και να την χρησιμοποιεί ως μοχλό για προώθηση πολιτικών στόχων. Είναι κρίσιμη η κατάσταση και δεν επιτρέπεται πολιτικοί αρχηγοί να μικροπολιτικολογούν σε βάρος του εθνικού συμφέροντος».

Ο Νίκος Σταύρου ήταν ένας υπέροχος άνθρωπος, ειλικρινής, έντιμος και αξιοπρεπής. Έφυγε από τα εγκόσμια με την απογοήτευση ότι παρά τις προσπάθειες που κατάβαλε επί 15 χρόνια, δεν κατέστη δυνατός ο εντοπισμός, η εκταφή και η επιστροφή σε αυτόν των λειψάνων του αδελφού του Γρηγόρη για να του έκανε μια πρέπουσα κηδεία, σύμφωνα με τις ελληνοχριστιανικές παραδόσεις. Την ιστορία του Γρηγόρη Σταύρου, αφηγήθηκε ο βουλευτής Ντόναλτν Πέην (Donald Payne) από την Νέα Υερσέη με τούτα τα λόγια, τον Οκτώβρη του 2006:  «Ο Γρηγόρης Σταύρου, σε ηλικία 23 χρονών εκτελούσε επικίνδυνες κατασκοπευτικές αποστολές στην Αλβανία για τις ελληνικές αρχές. Στην τελευταία από τις αποστολές του αυτές, που απέβλεπε στην αποκατάσταση ενός ζωτικής σημασίας δικτύου, το οποίο είχε αποκαλύψει ο βρετανός προδότης Κιμ Φίλμπι, ο Γρηγόρης επίσης προδόθηκε, συνελήφθη, βασανίστηκε, πέρασε από στρατοδικείο και τέλος εκτελέστηκε στις 3 Σεπτεμβρίου, 1953. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, αυτός ήταν και το τελευταίο θύμα του Φίλμπι στην Αλβανία. Όπως μαθαίνω, οι τελευταίες λέξεις που πρόφεραν τα χείλη του Γρηγόρη στους στρατοδίκες του ήταν: Θα ξανακάνω το ίδιο, αν μου δοθεί μια ακόμη ευκαιρία. Ο ηρωισμός του έδωσε ελπίδα στον Αλβανικό λαό ότι δεν είχε ξεχαστεί. Το θάρρος του Γρηγόρη Σταύρου αναγνωρίστηκε επίσημα μετά τον θάνατό του. Με απόφαση της Ελληνικής κυβέρνησης του απενεμήθη στις 19 Σεπτεμβρίου 1991, το Μετάλλιο Εξαίρετων Πράξεων για το σθένος του και τον ανεπανάληπτο ηρωισμό του».

Ο Νίκος Σταύρου ανησυχούσε πως μετά τον θάνατό του η υπόθεση του αδελφού του Γρηγόρη θα ξεχαστεί. Την επαναφέρουμε σήμερα στην δημοσιότητα σαν φόρο τιμής προς τον Νίκο και για να τιμήσουμε την οικογένειά του «για την θυσία που έκανε ο Γρηγόρης στον βωμό της ελευθερίας».

Για τον συντάκτη αυτού του κομματιού, ο Νίκος Σταύρου δεν ήταν μόνον ένας εξαίρετος αναλυτής των διεθνών εξελίξεων και δάσκαλος, αλλά επίσης καλός προσωπικός φίλος. Θα τον θυμάμαι πάντα ευδιάθετο και γελαστό, να με περιμένει στο κατώφλι του σπιτιού του, χωρίς γραβάτες και σακάκια, φορώντας πέδιλα και σορτσάκι, έτοιμο να πάμε για Σαββατοκύριακο ψάρεμα σε μια ακτή της πολιτείας Μέρυλαντ, στον Ατλαντικό. Η αλήθεια είναι πως τις περισσότερες φορές γυρίζαμε στο σπίτι με τα χέρια αδειανά, γιατί αντί να έχουμε την προσοχή στην πετονιά, πιάναμε πάνω στον μόλο του ψαρέματος, ατέρμονες συζητήσεις για τις εξελίξεις στην Ελλάδα και την Κύπρο. Όμως έστω κι έτσι, οι όμορφες εμπειρίες που ζήσαμε εκείνα τα Σαββατοκύριακα θα μείνουν βαθειά χαραγμένες στην θύμηση μου.