Οι Νεάντερταλ ίσως έφτασαν στην Κρήτη διαπλέοντας το Αιγαίο

Οι Νεάντερταλ, ή οι Homo erectus, οι πρόγονοι του Homo sapiens, φαίνεται πως είχαν, με κάποιον τρόπο, φτάσει διά θαλάσσης και αποίκισαν τα νησιά της Ανατολικής Μεσογείου, την Κρήτη, τα Ιόνια, την Κύπρο και άλλα, πριν από πολλές δεκάδες χιλιάδες χρόνια, σύμφωνα με νεότερα στοιχεία, που σταδιακά έρχονται στο φως. Ένα άρθρο στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Science» κάνει λόγο για μια πραγματική επανάσταση, που έχει λάβει χώρα κατά την τελευταία εικοσαετία, όσον αφορά στις γνώσεις των επιστημόνων για τους πρώτους κατοίκους των μεσογειακών νησιών.
Ο καθηγητής του Τμήματος Ανθρωπολογίας του πανεπιστημίου της Νεβάδα των ΗΠΑ, Άλαν Σίμονς, ο οποίος έχει μελετήσει και ανασκάψει τοποθεσίες ιδίως στην Κύπρο, αναφέρει ότι, μετά τη συσσώρευση όλο και περισσότερων στοιχείων από τις πρόσφατες έρευνες, γίνεται αντιληπτό ότι οι άνθρωποι έφθασαν στα νησιά της Ανατολικής Μεσογείου πολύ προτού αρχίσει η Νεολιθική εποχή, πριν από περίπου 10.000 χρόνια.
Μέχρι σχετικά πρόσφατα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι η Κρήτη και η Κύπρος, αλλά και άλλα γειτονικά νησιά, αποικίστηκαν για πρώτη φορά πριν από περίπου 9.000 χρόνια, από γεωργούς της Νεολιθικής εποχής, που προέρχονταν από την απέναντι στεριά. Όμως, πιο πρόσφατα, η ανακάλυψη και χρονολόγηση εργαλείων, κεραμικών, οστών ζώων και άλλων ευρημάτων σε διάφορες τοποθεσίες στα μεγάλα νησιά, δείχνουν ότι αυτά κατοικήθηκαν πολύ νωρίτερα, στην περίπτωση της Κρήτης πιθανώς πριν από 170.000 χρόνια, ενώ για τα Ιόνια τα πρώτα ίχνη ανάγονται πριν από περίπου 110.000 χρόνια.
Για την Κρήτη, ειδικότερα, όπως επισημαίνει ο Αμερικανός ανθρωπολόγος, έχουν πρόσφατα ανακαλυφθεί παλαιολιθικά εργαλεία που, με βάση την τυπολογία τους και τα γεωλογικά στρώματα, όπου βρέθηκαν, εκτιμάται κατ’ αρχήν ότι έχουν ηλικία περίπου 170.000 ετών. Ο Α. Σίμονς επισημαίνει ότι σε καμία περίπτωση η Κρήτη (που απέχει περίπου 160 χλμ. από την ηπειρωτική χώρα) δεν ήταν ενωμένη με την ξηρά εκείνη την εποχή, συνεπώς το ταξίδι των πρώτων αποίκων θα έγινε με πλεούμενο, κάτι που, όπως τονίζει, κάθε άλλο παρά μικρό κατόρθωμα θα αποτελούσε.
Η τόσο πρόωρη αποίκιση σημαίνει, όπως αναφέρει ο Α. Σίμονς, ότι εκείνοι οι προνεολιθικοί άνθρωποι διέθεταν εντυπωσιακές ικανότητες ναυσιπλοΐας, παρόλο που μπορεί να ήταν Νεάντερταλ, ή πρώιμοι πρόγονοι του homo sapiens. Το ζήτημα αυτό, όμως, παραμένει επίμαχο μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με το «Live Science», o Αμερικανός επιστήμονας επισημαίνει ότι το πρόβλημα με αυτά τα πολύ παλιά ευρήματα είναι ότι δεν είναι ασφαλής η χρονολόγησή τους με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα, ενώ η ηλικία τους είναι επίσης δύσκολο να εξαχθεί με απολύτως αξιόπιστο τρόπο από άλλα δεδομένα, όπως ο χώρος όπου ανακαλύφθηκαν.
Πάντως, υπάρχουν ενδείξεις και από άλλα μέρη του κόσμου για πολύ πρώιμα θαλασσινά ταξίδια. Η Αυστραλία, για παράδειγμα, αποικίστηκε πριν από τουλάχιστον 50.000 χρόνια, ενώ απολιθώματα στην Ινδονησία δείχνουν ότι κάποιοι έφτασαν σε αυτά τα νησιά ίσως και πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια. Όπως τονίζει ο Α. Σίμονς «αν τα αρχαία ευρήματα στη Μεσόγειο μπορούν να επιβεβαιωθούν, τότε θα δείξουν ότι οι Homo erectus, ή οι Νεάντερταλ, ή και οι δύο, είχαν τις δεξιότητες και τις νοητικές ικανότητες να φτιάχνουν πλεούμενα και να ταξιδεύουν με αυτά».
Την πιο ισχυρή, έως τώρα, ένδειξη για τις ικανότητες ναυσιπλοΐας των αρχαίων λαών στην ανατολική Μεσόγειο, αποτελεί η ανεύρεση στο σπήλαιο Φράχθι της Αργολίδας αντικειμένων από οψιδιανό (χρονολογούμενα περίπου προ 11.000 ετών), ο οποίος εξαγόταν μόνο από το νησί της Μήλου, συνεπώς θα πρέπει να μεταφέρθηκε από εκεί.
Πολλές είναι, επίσης, οι ενδείξεις ότι και η Κύπρος αποικίστηκε για πρώτη φορά πολύ νωρίτερα από τις προηγούμενες εκτιμήσεις. Ήδη, νέες ανασκαφές (στον οικισμό Αετόκρεμμο στο Ακρωτήρι του νότου) υποδηλώνουν την ανθρώπινη παρουσία πριν από 12.000 χρόνια, περίπου 3.000 χρόνια πριν από την έως τώρα θεωρούμενη πρώτη αποίκιση του νησιού.
Πηγή: Science/ ΕΡΤ/ ΑΠΕ Επιμέλεια: Μαριάννα Μαρμαρά