ΣΑΜΑΡΑΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ?
Ευτυχία Λοιζίδη
Σκηνοθέτης – Ηθοποιός
Για την ΡΗΡ
Στο προηγούμενο κεφάλαιο αναφέραμε οτι ο ρόλος της αθηναικής σκηνής προσέφερε στο λαό με τη μορφή της τέχνης τα ιδεολογικά του όπλα για την υπεράσπιση των δημοκρατικών, πολιτικών και κοινωνικών θεσμών. Πάμε να δούμε την αθανασία των Ελλήνων κατανοώντας τελικά το μεγαλύτερο φόβο του Θεοκλύμενου που τον οδηγεί να εξοντώνει όποιον Έλληνα «μπλέκεται στα χωράφια του».
Στίχος 154 «Σκοτώνει όποιον Έλληνα συλλάβει που έρχεται εδώ σαν ξένος. Στίχος 437 «Φύγε μακριά από το παλάτι. Μην ενοχλείς τον αφέντη μου, διαφορετικά θα πεθάνεις γιατί είσαι Έλληνας. Αυτούς εδώ δεν τους δεχόμαστε.» Στίχος 446 «Αυτή τη διαταγή έχω ξένε. Κανένας Έλληνας να μην πλησιάσει τούτο το παλάτι». Στίχος 468 «Εχθρός δε μεγάλος είναι των Ελλήνων» 479-480 «γιατί αν σε πιάσει ο αφέντης μου το καλωσόρισες ο θάνατός σου θά’ναι.»
Γιατί λοιπόν τόσο μίσος? Ο Ισοκράτης τόνισε πως ο μύθος της Ελένης γεννησε το πάθος εναναντίον των βαρβάρων. Αυτός ο πόθος λοιπόν είχε σαν αποτέλεσμα την ελευθερία των Ελλήνων και την αρχή της εξουδετέρωσης του Ασιατικόυ κινδύνου κατά της Ευρώπης. Πώς επιτευχθηκε ένα τέτοιο αποτέλεσμα? ΌΠως τονίζει στη συνέχεια ο Ισοκράτης, οι Έλληνες για πρώτη φορά ομονόησαν μεταξύ τους με αποτέλεσμα να σημειώσουν μια περίλαμπρη νίκη. Το απέδειξαν και το επιβεβαίωσαν αργότερα και με τους Μηδικούς πολέμους ότι ήταν σε θέση να προστατεύσουν τη Δύση από «τας ασιατικάς ορδάς». Κάτι αντίστοιχο θα λέγαμε ότι συνέβη και στην επανάσταση του 1821.
Ο Διονύσιος Σολωμός, συγκλονισμένος από την επανάσταση του 1821, έγραψε μέσα σε ένα μήνα τις 158 στροφές του ύμνου εις την ελευθερία όπου και καθιερώνει αμέσως τον 25χρονο ποιητή. Ως στέμμα του ο ύμνος (που οφείλουμε να πούμε ότι έχει μεταφραστεί στις περισσότερες ξένες γλώσσες) έχει τους αγώνες του ελληνικού λαού για την ελευθερία από τον τούρκικο ζυγό.
Εάν προσέξουμε την ετυμολογία των ονομάτων Ελ-ένη και Ελ-ευθερία θα βρούμε αρκετές ομοιότητες. Χαρακτηριστικά, όπως έχουμε αναφέρει σε προηγούμενα κεφάλαια, το ελ- συμβολίζει τη θετική πλευρά, δηλαδή τη φωτεινή. Όμως και οι δύο, προσοχή ελληνικές μορφές, έχουν την ίδια πάλι αρνητική πλευρά.
Χαρακτηριστικά ο Όμηρος την Ελένη την αποκαλεί ριγεδανήν (φρικτή), διότι προκάλεσε τον αφανισμό πολλών ηρώων. Πάμε να δούμε πως την αναγνωρίζει ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός. «Σε γνωρίζω (Ελευθερία) από την κόψη του σπαθιού την τρομερή. Σε γνωρίζω από την όψη που με βία μετράει τη γη. Απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά». Στέκομαι σ’ αυτούς τους στίχους για να τονίσω ιδιαίτερα την αρνητική της διάσταση. Ο Όμηρος κι ο Σολωμός είναι δύο καλλιτέχνες που δεν όρισαν τέλος σαν θάνατο. Τα έργα τους είναι έργα αποδράσεων σε κάτι υψηλότερο από το θάνατο, και φτάνει να πει ο ποιητής «χαίρε, χαίρε Ελευθερία» ως αγαθό υπέρτατο.
Και οι ήρωες του Τρωικού πολέμου, αλλά και οι ήρωες της επανάστασης του 1821, ξεπερνούν τα όρια τους και είναι μόνον εκείνοι που φτάνουν να δουν το υπέρτατο αγαθό.
Στο σήμερα. Πρόσφατα ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς έδωσε συνέντευξη στη γερμανική εφημερίδα Μπιλντ στο μέγαρο Μαξίμου. Ο πρωθυπουργός φωτογραφήθηκε στο πρωθυπουργικό γραφείο του μπροστά από τον πίνακα «Η Ελλάς ευγνωμονούσα» του Θεόδωρου Βρυζάκη (1858), ένα έργο τέχνης με πολλαπλούς εθνικούς συμβολισμούς.
Πριν από καιρό είδαμε τον τέως πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου να παραθέτει συνέντευξη στο κρατικό κανάλι της Ελλάδας καθισμένος στο ίδιο γραφείο, αλλά απέφυγε να εμφανιστεί με αυτόν τον πίνακα, προτιμώντας να έχει πίσω του ένα μπλε φόντο. Πολλά τα αρνητικά και εριστικά σχόλια που δέχθηκε ο Γεώργιος Παπανδρέου γι’ αυτή του τη στάση. Δικαιολογημένα ή μη, το σίγουρο είναι πως η απάντηση που δόθηκε (κατοχυρωμένα) στη Βουλή των Ελλήνων από τον τότε υφυπουργό έδινε τα εξής στοιχεία «Ο πίνακας με τίτλο Η Ελλάς Ευγνωμονούσα του Θεόδωρου Βρυζάκη (1858) ανήκει στην Εθνική Πινακοθήκη- Μουσείο Αλεξάνδρου- Σούτσου η οποία έχει τη θεσμική ευθύνη, μεταξύ άλλων και για τη συντήρηση των έργων τέχνης που διαθέτει προς χρήση σε διάφορους φορείς όποτε εκείνη το κρίνει απαραίτητο. Ο συγκεκριμένος πίνακας έχει επιστραφεί στη Εθνική Πινακοθήκη και έχει αντικατασταθεί από άλλον με τίτλο «Ατέρμονο πεδίο- Δελφοί»…κτλ.
Στέκομαι στην άποψη «όποτε εκέινη το κρίνει απαραίτητο» ειπωμένη δύο χρόνια πριν, 1η Οκτωβρίου 2010, άρα καθιστά αναγκαία την επιστροφή του στο πρωθυπουργικό γραφείο 25/8/2012. Οπότε ο πρωθυπουργός και η παρούσα κυβέρνηση καθιστούν αναγκαίια και σκόπιμη τη μεταφορά του πίνακα στο Μέγαρο Μαξίμου.
Πρόσφατα επιλέγει ο κύριος Σαμαράς να φωτογραφηθεί με αυτοπεποίθηση μπροστά από αυτόν τον πίνακα για τη γερμανική εφημερίδα που έκανε το γύρο του κόσμου. Τα μηνύματα που θέλει να δώσει μπορούμε να τα εξετάσουμε αναλυτικά από την ίδιά του τη συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα. Κατ’ αρχάς ο τίτλος που έχουν υιοθετήσει κάποια έντυπα «Θέλουμε λίγο αέρα να ανασάνουμε». Άτοπη θα λέγαμε η επιθυμία του και εύστοχη όταν αναφέρει πληθυντικό αριθμό, «θέλουμε» και «ανασάνουμε» διότι εκπροσωπεί ολόκληρο έθνος. Γιατί άτοπη? Γιατί η ατομική ελευθερία για κάποιον είναι να μπορεί (πέραν του εαυτού του) να δρα κοινωνικά χωρίς να περιορίζεται σε εξαναγκασμούς.
Η κοινωνική ελευθερία διασφαλίζεται από τις ίσες ευκαιρίες και δυνατότητες σε όλα τα μέλη της κοινωνίας και περιλαμβάνει την ελευθερία της εργασίας. Στη συνέχεια, από τα λεγόμενά του αναφέρει «τυχόν επιστροφή της Ελλάδας στη δραχμή, θα σήμαινε την καταστροφή της χώρας και το τέλος της δημοκρατίας. Θα σήμαινε πέντε ακόμα περίπου χρόνια ύφεσης και η ανεργία θα έφτανε στο 40%. Ένας εφιάλτης για τη χώρα, οικονομική κατάρρευση, κοινωνική αναταραχή και πρωτοφανής κρίση της δημοκρατίας. Μια επιστροφή στη δραχμή θα επέφερε μια περαιτέρω μείωση του βιοτικού επιπέδου κατά 70%. Ποιά οικονομία, ποιά δημοκρατία μπορεί να ζήσει έτσι? Στο τέλος θα ήταν [τονίζει χαρακτηριστικά] σαν τη δημοκρατία της Βαιμάρης».
Αυτό που διακρίνουμε είναι φόβος. Φοβάται τις επιπτώσεις της σύγκρουσης με ισχυρότερες δομές. Όμως τι κάνει πρακτικά ο πρωθυπουργός? Στερεί ο ίδιος τη δυνατότητα να κάνει χρήση των ελευθεριών του. Τα δικτατορικά καθεστώτα αποτελούν τυπικό παράδειγμα όπου η πολιτική ελευθερία δεν υφίσταται σε ιδιαίτερο βαθμό. Είναι τυπικό οι κοινωνίες να ζητούν από την κυβέρνησή τους μεγαλύτερη ελευθερία σε πολιτικό επίπεδο. Και την απάντηση για το διακαή πόθο του πρωθυπουργό (που είναι η ελευθερία) τη δίνει ένας ακόμη «Θεοκλύμενος». Σύμφωνα με το πρακτορείο Μπλούμπεργκ στην ένθερμη συνάντηση ΥΠΕΞ Γερμανίας- Ελλάδος, ο κύριος Βεστερβέλε εμφανίστηκε ανυποχώρητος στο ζήτημα της αναδιαπραγμάτευσης των όρων του Μνημονίου και στάθηκε «προσοχή» ο κύριος Αβραμόπουλος ο οποίος σημείωσε με τη σειρά του ότι η Ελλάδα θα παρουσιάσει εντός των επομένων εβδομάδων το πακέτο των προαναγγελθέντων περικοπων στο πλαίσιο της τήρησης των δεσμεύσεων της.
Κύριε πρωθυπουργέ, εάν πιστεύετε ότι με αυτά τα μέτρα θα αποφύγουμε τη δημοκρατία της Βαιμάρης τότε παρακαλώ αντικαταστήστε τον πίνακα που βρίσκεται πίσω από το γραφείο και τοποθετήστε ένα νέο που θα παραπέμπει στον Οιδίποδα.
Ευτυχία Λοιζίδη
Σκηνοθέτης – Ηθοποιός
Σχόλια Facebook