Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΙΠΙΔΗ Της Ευτυχίας Λοϊζίδη

ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ ΛΟΙΖΙΔΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΡΗΡ

Οι Έλληνες, θεωρώντας την Ελένη αληθινή έκαναν έναν αιματηρό και μακροχρόνιο πόλεμο εναν αληθινό πόλεμο σε έναν κόσμο αληθινό.Για ένα έπαθλο,τον θάνατο. Το αληθές ωστόσο,η Ελένη βρίσκεται στην Αίγυπτο.Οι αρχαίοι Έλληνες αυτόν τον χώρο τον συνδέουν με το ουτοπικό. Η Αίγυπτος είναι η άλλη όψη της κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας του 5^ου αιώνα π.Χ. Ένας χώρος οπου η πρωτοκαθεδρία ανήκει αποκλειστικά στις γυναίκες. Κυρίαρχη μορφή η Ελένη πλάι σε αιχμάλωτες Ελληνίδες και μαζί με μια Θεονόη ενσαρκωτής της ύψιστης αλήθειας.

Ποιά είναι αυτή? Η Ελένη χαρακτηριστικά στο μονόλογό της για την Θεονόη ….βλέπει τα πράγματα που είναι και που πρόκειται να έρθουν¨.Εξάλλου και η ετυμολογία του ονόματός της θα μας καθοδηγήσει σε αυτό το συμπέρασμα. Θεονόη(Θεός + Νους)=αυτή που κατανοεί τα θεία.Έχει μεγάλη προφητική δύναμη.Γνωρίζει τις ενδόμυχες σκέψεις,τις επιθυμίες των άλλων. Χαρακτηριστικά ….¨η αλήθεια έχει αποκαλυφθεί σε μένα ολόκληρη.Ξέρω το όνομα αυτού που στέκεται δίπλα σου!Ξέρω τί έχει υποστεί απο τη θάλασσα¨.Είναι αυτή που έχει το χάρισμα της δεύτερης ματιάς. Είναι η λογική, ο Νους που μίλησαν γι΄ αυτόν αρκετοί φιλόσοφοι.

Η θεά λοιπόν της  σοφίας , της λογικής εύκολα μπορεί να παραλληλιστεί με την Θεά Αθηνά,εφόσον γνωρίζουμε οτι η αγαπημένη κόρη του Δία(η οποία γεννήθηκε απο το κρανίο του πατέρα της),συμβολίζει την θεά της σοφίας.

Όλοι λίγο πολύ έχουμε ακούσει το εξής γνωμικό. «Θα θελα να ΄χα την δεύτερη σκέψη του Έλληνα». Αυτό λέγεται γιατί η πρώτη σκέψη διακατέχεται απο παρορμητικότητα με αποτέλεσμα να οδηγεί στην καταστροφή.Ενώ η δεύτερη σκέψη εμπεριέχει μέσα της την λογική.Τα πράγματα γίνονται πιο καθαρά και με την νηφαλιότητα οδηγούμαστε σε πράξεις πιο ήρεμες και οχι καταστροφικές. Άρα λοιπόν καταλαβαίνουμε πως με την Θεονόη ο Ευριπίδης προσπαθεί να πει πως όταν ο άνθρωπος διακατέχεται απο μια ορμή τυφλή, παρορμητική, ά-λογη ,τότε φτάνει σε καταστάσεις εξαθλίωσης(σε πολλά επίπεδα). Πότε μπορεί να νικηθεί το τυφλό συναίσθημα? Όταν βάλουμε στο παιχνίδι την λογική. Αυτή θέτει τα όρια.Τα όρια δεν τα βάζει η παρορμητικότητα είναι η λογική που τα οριοθετεί. Γι’αυτό και πάντα η λογική και η σοφία θα νικά την α-λογη δύναμη.Η γνώση πάντα θα νικά το τυφλό συναίσθημα.

Σε κοινωνικό επίπεδο

Έχουμε τους λαοπλάνους, οι οποίοι διαθέτοντας τον ωραίο λόγο, μπορούν να ξεσηκώνουν τον λαό φτάνοντάς τον σε καταστροφικά αποτελέσματα.

Σε επίπεδο προσωπικό

Έχουμε την τηλεόραση που σκοπός της είναι να καλλιεργεί παράλογα συναισθήματα.Την μια μέρα σε κάνει ηγέτη και την επομένη ……Ω! Θεοί!Θα πρέπει να αντιμετωπίζομαι έτσι!(Μενέλαος). Μας κάνει να συμπεριφερόμαστε απαράδεκτα, παρορμητικά και καθόλου λογικά.

Θεονόη λοιπόν. Ή αλλιώς Ειδοθέα.Κάτοχος μιας υπεράνθρωπης κοσμικής σοφίας, ενσαρκώνει την ύψιστη αλήθεια.. Απαλλαγμένη απο πάθη και ψευδαισθήσεις, κατέχει την γνώση.Μια γνώση που υπερβαίνει τα όρια του γίγνεσθαι. Μια αλήθεια υπέρλογη, ισοδύναμη με αυτήν του πλατωνικού κόσμου των Ιδεών. Μιλώντας στην πλατωνική γλώσσα, θα λέγαμε οτι η Τροία αντιπροσωπεύει το φαίνεσθαι, το μη ον.Ενω η Αίγυπτος το είναι, το ον. Εκεί ανάμεσα στους δύο χώρους κινείται η Ελένη ως δόξα.

Η πραγματική Ελένη βρίσκεται στην Αίγυπτο όμως για να την αποδεχτεί κανείς θα πρέπει πρώτα να διαλύσει την αυταπάτη του ειδώλου της.

Το είδωλο συνδέεται με το πρότυπο του,όπως συνδέεται η Ελένη (φως), με το φεγγάρι. Το φως του φεγγαριού δίνει μια ψεύτικη εικόνα της πραγματικότητας.Γιατι μέσα στο μισόφωτο παραποιούνται οι εικόνες. Παραπλανά, εξαπατά, επισκιάζει το φεγγάρι. Αποπροσανατολίζει.

Το είδωλο κάνει το ορατό αυτοσκοπό, απαγορεύει το βλέμμα να πάει πιο μακριά και κρατά τον άνθρωπο φυλακισμένο στον επίγειο κόσμο.

Ειδοθέα(Ευριπίδης) και Πλάτωνας.

Η πλατωνική φιλοσοφία είναι δυιστική, χωρίζοντας τον κόσμο σε μια υλική και μια ιδεατή σφαίρα ύπαρξης.

Η γνωσιολογία τους, ήταν καθαρά ορθολογική, καθώς πίστευε οτι μόνο με τον Νου μπορούν να προσεγγιστούν οι Ιδέες και άρα η πραγματική βαθύτερη φύση του κόσμου. Η εμπειρία των αισθήσεων,τόσο για τον Ευριπίδη όσο και για τον Πλάτωνα,ήταν απο αβέβαιη ως και ψευδής.Η λογική όμως διερεύνηση αποκάλυπτε ενόραση των ανάλογων υπερβατικών ιδεών. Η γνώση είναι ενα ζήτημα αναπτύξεως της όρασης.

Οι Διόσκουροι σχετίζονται με την γνώση.Δηλαδή με την όραση,με το φως. Κάστορας και Πολυδεύκης. Ο πρώτος ηλιακός ενορατικός=το μέλλον και ο δεύτερος σεληνιακός-διανοητικός=παρελθόν.

Οι ήρωες χρειάζονται να δραπετεύσουν απο τις φυλακές τους για να δουν την αλήθεια. Άρα οι ήρωες επισκέπτονται την Αίγυπτο για να Δουν την Ελένη(=σελάνη=λαμπάδα),δηλ το υπέρτατο αγαθό. Την Αλήθεια!

 ΕΥΤΥΧΙΑ ΛΟΙΖΙΔΗ

ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ-ΗΘΟΠΟΙΟΣ