Η Λάμψη της Μακεδονίας στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Σικάγο

Δύο σχεδόν μήνες μετά τη λήξη της επιτυχημένης έκθεσης «Στο βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου: Αρχαία Μακεδονία»  στο Μουσείο του Λούβρου  η γαλλική πρωτεύουσα, αυτή τη φορά αναδεικνύει  τις γεύσεις και τις παραδοσιακές συνταγές της μακεδονίτικης κουζίνας για όλο τον Απρίλιο συστήνοντας  σε χιλιάδες επισκέπτες  στο εστιατόριο Μελτεμ  στο Καρουζέλ  του Μουσείου  τα ελληνικά προϊόντα και την τοπική κουζίνα της  Μακεδονίας στο εξωτερικό.

Η Μακεδονία είναι μια υπέροχη περιοχή να γνωρίσεις όλες τις εποχές του χρόνου. Η  μεγάλη έκθεση που διήρκεσε μέχρι τον Ιανουάριο του 2012  επισφράγισε  μία υψηλού επιπέδου ελληνογαλλική συνεργασία  προκάλεσε  το διεθνές ενδιαφέρον και πρόβαλε με τον αρτιότερο τρόπο τον πολιτισμό της Αρχαίας Μακεδονίας, σημείωνε η «Καθημερινή». Οι επισκέπτες ξεπέρασαν τις 400.000

Στο  πολιτικό όμως ημερολόγιο την ίδια στιγμή προβάλλει η άλλη πλευρά του Ατλαντικού, το Σικάγο όπου στις 20 με 21 Μαϊου  πραγματοποιείται η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ με την πάγια επιθυμία των ΗΠΑ να προωθήσουν τη Διεύρυνση της Ατλαντικής Συμμαχίας.

Όλα αυτά, στο πλαίσιο ενός άκρως ευαίσθητου πολιτικού ημερολογίου, το οποίο σημα­δεύεται στη μεν Ελλάδα από την πορεία προς τις  κάλπες, στο δε διεθνές τοπίο από την πάγια επιθυμία των ΗΠΑ να προωθήσουν τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ.

Τηv περασμένη Παρασκευή,  ο ισχυρός  Ρεπουμπλικανός γερουσιαστή Ρίτσαρντ Λιούγκαρ κατέθεσε πρόταση με την οποία καλεί τον  πρόεδρο Ομπάμα να παρουσιάσει στο Σικάγο έναν σαφή «οδικό χάρτη · για ένταξη στη Συμμαχία της Βοσνίας Ερζεγοβίνης,  της ΠΓΔΜ, του Μαυροβου­νίου, αλλά και της Γεωργίας».

Στο ίδιο μήκος κύματος η Αγγλία , η Τουρκία και η Σλοβενία και από διακριτική απόσταση και η Γερμανία. Τα Σκόπια  από την πλευρά τους  ««επιστρατεύουν» την απόφαση τns Χάγης εις βάρος της Ελλάδας και βάλλουν εναντίον όχι μόνο της Αθήνας την οποία ο υπ. Εξωτερικών, Νίκολα Πόποσκι, κατηγόρησε ότι προχωρά μονομερώς σε αναστολή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας του 1995, αλλά συνολικά κατά των μελών του NΑΤO, διαμηνύοντας, μέσω ακαδημαϊκών και του πρώην υπουργού Αντόνιο Μιλόσοσκι, ότι θα πρέπει να αποσυρθεί η στρατιωτική δύναμη της ΠΓΔΜ από το Αφγανιστάν.

Όλα  αυτά σε μια συγκυρία κατά την οποία η κυβέρνηση Γκρούεφσκι και ο δήμαρχος των Σκο­πίων, εντατικοποιούν την εθνικιστι­κή αρχαιολατρία (με τη μαζική απόδοση ελληνικών ονομάτων σε δρόμους και τοποθεσίες), το αλβανικό στοιχείο της γειτο­νικής χώρας (25% του πληθυ­σμού) εμφανίζεται να αποξε­νώνεται όλο και πιο πολύ από την πλειοψηφία και να αδημονεί για το ξεμπλοκάρισμα της ευρωατλαντικής προοπτικής

Χαρακτηριστικό, από αυτήν την άποψη, είναι το κύμα συγκρούσεων μεταξύ ομάδων νεαρών Σλάβων και αλβα­νοφώνων που έχει ξεσπάσει τιs τελευταίες δύο εβδομά­δες, μετά τον φόνο δύο νεα­ρών από αστυνομικό στο Γκόστιβαρ, που έχει οδηγήσει σε 30 συλλήψεις.

Όπως είπε στο Ρώυτερς ανώνυμη διπλωματική πηγή η μη επίλυση του ζητήματος  είναι συνταγή καταστροφής

Το υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδος επισημαίνει πως

Το ζήτημα του ονόματος της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας δεν είναι απλώς μια διαφορά περί ιστορικών γεγονότων ή συμβόλων. Πρόκειται για τη συμπεριφορά ενός κράτους μέλους των Ηνωμένων Εθνών, της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, η οποία αντιστρατεύεται τις θεμελιώδεις αρχές της διεθνούς έννομης τάξης, και πιο συγκεκριμένα τον σεβασμό της καλής γειτονίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας.

Υπό το πρίσμα αυτό, το ζήτημα του ονόματος είναι ένα πρόβλημα με περιφερειακή και διεθνή διάσταση, το οποίο συνίσταται στην προώθηση αλυτρωτικών και εδαφικών βλέψεων εκ μέρους της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, με κύριο όχημα την πλαστογράφηση της ιστορίας και την οικειοποίηση της εθνικής και ιστορικής κληρονομιάς της Ελλάδας.

Το ζήτημα του ονόματος προέκυψε το 1991, όταν η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας αποσχίστηκε από την ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία και ανακήρυξε την ανεξαρτησία της υπό το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Ιστορικά, ο όρος «Μακεδονία», ο οποίος σημειωτέον είναι ελληνική λέξη, αναφέρεται στο Βασίλειο και τον πολιτισμό των αρχαίων Μακεδόνων, που ανήκουν στο ελληνικό έθνος και αποτελούν αδιαμφισβήτητο κομμάτι της ελληνικής ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Γεωγραφικά, ο όρος αυτός αναφέρεται σε μια ευρύτερη περιοχή που εκτείνεται στο σημερινό έδαφος διαφόρων βαλκανικών χωρών, με το μεγαλύτερο τμήμα της να βρίσκεται στην Ελλάδα και άλλα μικρότερα τμήματά της στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, τη Βουλγαρία και την Αλβανία. Ο κύριος κορμός της αρχαίας Μακεδονίας κείται εντός των σημερινών ελληνικών συνόρων και καταλαμβάνει το βόρειο τμήμα της ελληνικής επικράτειας που ονομάζεται Μακεδονία. Στην περιοχή αυτή ζουν σήμερα περίπου 2,5 εκατομμύρια Έλληνες, οι οποίοι θεωρούν και αποκαλούν τους εαυτούς τους Μακεδόνες από παλαιοτάτων χρόνων.

Οι ρίζες του ζητήματος του ονόματος ανάγονται στην επαύριο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ο Στρατάρχης Τίτο διαχώρισε από τη Σερβία την περιοχή που καλείτο μέχρι τότε Vardar Banovina (δηλαδή τη σημερινή Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας), χορηγώντας της καθεστώς ομόσπονδης συνιστώσας της τότε νέας ομοσπονδιακής Γιουγκοσλαβίας και μετονομάζοντάς την αρχικά σε «Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας» και στη συνέχεια σε «Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας». Παράλληλα, άρχισε να καλλιεργεί την ιδέα ενός χωριστού και διακριτού «μακεδονικού έθνους».

Ο Στρατάρχης Τίτο είχε βεβαίως πολλούς λόγους να προβεί σε αυτές τις ενέργειες, με κυριότερο την πρόθεσή του να θεμελιώσει μελλοντικές εδαφικές διεκδικήσεις της Γιουγκοσλαβίας στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και να εξασφαλίσει διέξοδο στο Αιγαίο. Οι βλέψεις του Στρατάρχη Τίτο στην ευρύτερη Μακεδονία είχαν επιβεβαιωθεί ήδη από το 1944, όταν ανήγγειλε δημόσια ότι στόχος του ήταν να επανενώσει «όλα τα τμήματα της Μακεδονίας που διασπάστηκαν το 1912 και 1913 από τους βαλκάνιους ιμπεριαλιστές».

Τον Δεκέμβριο του 1944 τηλεγράφημα του State Department προς αμερικανικές Αρχές, με υπογραφή του τότε αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Stettinius, έγραφε, μεταξύ άλλων, ότι: « Η (αμερικανική) Κυβέρνηση θεωρεί ότι αναφορές του τύπου μακεδονικό «έθνος», μακεδονική «Μητέρα Πατρίδα» ή μακεδονική «εθνική συνείδηση» αποτελούν αδικαιολόγητη δημαγωγία που δεν αντικατοπτρίζει καμία πολιτική πραγματικότητα και βλέπει σε αυτές την αναγέννηση ενός πιθανού μανδύα που θα υποκρύπτει επιθετικές βλέψεις εναντίον της Ελλάδας».

Σε αυτό το ιστορικό υπόβαθρο, η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας ανακήρυξε την ανεξαρτησία της το 1991, βασίζοντας την ύπαρξη της ως ανεξάρτητο κράτος στην τεχνητή και ψευδεπίγραφη έννοια του «μακεδονικού έθνους», η οποία καλλιεργήθηκε συστηματικά μέσω της πλαστογράφησης της ιστορίας και της καπηλείας της αρχαίας Μακεδονίας, για λόγους καθαρής πολιτικής σκοπιμότητας.

Η Ελλάδα αντέδρασε έντονα στην υποκλοπή της ιστορικής και πολιτιστικής της κληρονομιάς και στις υφέρπουσες εδαφικές και αλυτρωτικές βλέψεις της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και το θέμα ήλθε στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο με δύο αποφάσεις του [817(1993) και 845(1993)] συνιστά την εξεύρεση ταχείας διευθέτησης για το καλό των ειρηνικών σχέσεων και της καλής γειτονίας στην περιοχή.

Το 1993, κατόπιν της σύστασης του Συμβουλίου Ασφαλείας, η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας έγινε δεκτή, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, στα Ηνωμένα Έθνη με αυτήν την προσωρινή ονομασία έως ότου εξευρεθεί μια συμφωνημένη λύση.

Το 1995, η Ελλάδα και η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας συνομολόγησαν μια Ενδιάμεση Συμφωνία, η οποία επέβαλε έναν δεσμευτικό «κώδικα συμπεριφοράς».  Επί τη βάσει της Ενδιάμεσης Συμφωνίας τα δύο μέρη άρχισαν διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα.

Κατά το χρονικό διάστημα που έχει παρέλθει από την υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνία η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας παραβιάζει συστηματικά το γράμμα και το πνεύμα της Συμφωνίας και, βεβαίως, τις υποχρεώσεις της που πηγάζουν από αυτήν:

• προβάλλοντας μεγαλοϊδεατικές εδαφικές βλέψεις κατά της Ελλάδας, μέσω της απεικόνισης σε χάρτες, σχολικά εγχειρίδια, βιβλία ιστορίας κλπ. ελληνικών εδαφών στην εδαφική επικράτεια μιας «μεγάλης» Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας κατά παράβαση των άρθρων 2, 3, 4 και 7.1,

• ενισχύοντας αλυτρωτικές διεκδικίσεις και υποδαυλίζοντας εθνικιστικά αισθήματα εντός της ελληνικής επικράτειας, κατά παράβαση του άρθρου 6.2,

• χρησιμοποιώντας την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας» στους διεθνείς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων και των Ηνωμένων Εθνών, στους οποίους έχει προσχωρήσει υπό την προϋπόθεση να χρησιμοποιεί την προσωρινή ονομασία Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, κατά παράβαση της σχετικής δεσμεύσεως που προβλέπει το άρθρο 11.1 (ακόμα και από το βήμα των Ηνωμένων Εθνών ο τότε Πρόεδρος της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας είχε δηλώσει ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης ότι «το όνομα της χώρας μου είναι και θα είναι Δημοκρατία της Μακεδονίας»),

• χρησιμοποιώντας σύμβολα, όπως ο Ήλιος της Βεργίνας, η χρήση των οποίων απαγορεύεται από τη Συμφωνία σύμφωνα με το άρθρο 7.2, καθώς και άλλα σύμβολα που ανήκουν στην ελληνική ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά (μετονομασία αεροδρομίου Σκοπίων σε «Αλέξανδρος Μακεδών», έγερση αγαλμάτων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του Φιλίππου, ονομασία οδικού άξονα Χ, κατά το τμήμα του που διέρχεται από την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, ως «Αλέξανδρος ο Μακεδών» κλπ.),

• προβαίνοντας ή ανεχόμενη προκλητικές ενέργειες, οι οποίες υποδαυλίζουν εχθρότητα και φανατισμό, όπως η παραποίηση της ελληνικής σημαίας και η αντικατάσταση του χριστιανικού σταυρού με τη ναζιστική σβάστικα, οι προπηλακισμοί κατά ελληνικών επιχειρήσεων, επιχειρηματιών και τουριστών, κλπ., κατά παράβαση του άρθρου 7.1.

Βασική αρχή κάθε διαπραγμάτευσης μεταξύ κρατών είναι ότι τα εμπλεκόμενα μέρη πρέπει να διαπραγματεύονται με καλή πίστη και εποικοδομητικό πνεύμα και να εξαντλούν κάθε δυνατότητα προκειμένου να καταλήξουν σε συμβιβαστική λύση.

Η Ελλάδα, επιδεικνύοντας το απαιτούμενο εποικοδομητικό πνεύμα, προέβη σε ένα μείζον συμβιβαστικό βήμα, αποδεχόμενη σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό και χρήση έναντι όλων (erga omnes).

Η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν έχει μέχρι στιγμής ανταποκριθεί στη συμβιβαστική αυτή χειρονομία της Ελλάδας και εμμένει κατά τρόπο αδιάλλακτο στην αρχική θέση της, την οποία προσπαθεί να επιβάλει de facto διεθνώς, με αποτέλεσμα να μην έχει σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος στις διαπραγματεύσεις που διεξάγονται επί 16 χρόνια υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών.

Είναι προφανές ότι η στάση της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας δεν επιτρέπει την ολοκλήρωση της ενταξιακής της πορείας στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, δεδομένου ότι οι δύο αυτοί οργανισμοί στηρίζονται στις θεμελιώδεις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, μεταξύ των οποίων και η αρχή της καλής γειτονίας, τις οποίες η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν σέβεται.

Στο πλαίσιο αυτό, κατά τη Διάσκεψη Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, τον Απρίλιο του 2008, τα μέλη της Συμμαχίας αποφάσισαν με συλλογική και ομόφωνη απόφαση ότι θα απευθυνθεί πρόσκληση στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας για ένταξή της εφόσον λυθεί το ζήτημα του ονόματος κατά τρόπο αμοιβαίως αποδεκτό.

Ομοίως από πλευράς ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου 2008, με συλλογική και ομόφωνη απόφασή του, αποφάσισε ότι η λύση του ζητήματος του ονόματος κατά τρόπο αμοιβαίως αποδεκτό αποτελεί θεμελιώδη αναγκαιότητα προκειμένου να γίνουν περαιτέρω βήματα στην ενταξιακή πορεία της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας προς την ΕΕ.

Η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας προσέφυγε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης κατά της Ελλάδας, κατηγορώντας την ότι παραβίασε την Ενδιάμεση Συμφωνία με το αιτιολογικό ότι η ίδια, δήθεν, το 2008, παρεμπόδισε την ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Η εξέταση της προσφυγής βρίσκεται σε εξέλιξη και η χώρα μας χρησιμοποιεί την κατάλληλη υπερασπιστική επιχειρηματολογία για την απόρριψη της προσφυγής αυτής.

Στην πραγματικότητα, όμως, η Ελλάδα όχι μόνον δεν αντιτίθεται στην ευρωπαϊκή και ευρω-Ατλαντική προοπτική της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, αλλά αντιθέτως την υποστηρίζει. Με ελληνική συναίνεση η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας απέκτησε καθεστώς υποψηφίας χώρας στην ΕΕ και έφθασε στα πρόθυρα της ένταξης στο ΝΑΤΟ. Επίσης με ελληνική συναίνεση καταργήθηκε το καθεστώς των θεωρήσεων για τους πολίτες της γειτονικής χώρας. Βασική όμως αντικειμενική προϋπόθεση για τη συνέχιση και ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής και ευρω-ατλαντικής πορείας κάθε υποψηφίου κράτους είναι να ασπάζεται και να σέβεται στην πράξη τις θεμελιώδεις αρχές πάνω στις οποίες στηρίζεται ο οργανισμός στον οποίο επιδιώκει την ένταξή του, και ιδίως την αρχή της καλής γειτονίας που αποτελεί τη βάση μιας εταιρικής ή συμμαχικής σχέσης μεταξύ κρατών.

Αντί η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας να αναγνωρίσει και να εκτιμήσει την ελληνική υποστήριξη στην ευρωπαϊκή και ευρω-ατλαντική της πορεία, συνήθως απαντά στις ελληνικές υποστηρικτικές χειρονομίες με νέες προκλήσεις και σκλήρυνση της στάσης της.

H σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό που θα ισχύει έναντι όλων αποτελεί την καλύτερη δυνατή βάση για την εξεύρεση ενός έντιμου συμβιβασμού αμοιβαίως επωφελούς που δεν θα δημιουργεί νικητές και ηττημένους, αλλά θα θέτει τις βάσεις για την ανάπτυξη μιας υγιούς και σταθερής διμερούς σχέσης που θα βασίζεται στην αρχή του σεβασμού της καλής γειτονίας και θα ενισχύσει την ειρήνη και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή.

Η Ελλάδα επιθυμεί και επιδιώκει την ταχύτερη δυνατή επίλυση του ζητήματος του ονόματος κατά τρόπο αμοιβαίως αποδεκτό, σαφή και οριστικό, ο οποίος δεν θα δημιουργεί εστίες μελλοντικών τριβών.

Η ελληνική Κυβέρνηση καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή και απόδειξη τούτου αποτελούν οι αλλεπάλληλες επαφές στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο που πραγματοποιούνται με πρωτοβουλία της ελληνικής πλευράς.

Παρά την ύπαρξη του σοβαρού αυτού ζητήματος που επηρεάζει τις σχέσεις των δύο χωρών, η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει εξέχουσα οικονομική παρουσία στη γειτονική χώρα, η οποία συμβάλλει ουσιαστικά και σημαντικά στην ανάπτυξή της, με τη δημιουργία θέσεων εργασίας, τη οικοδόμηση υποδομών κλπ.

Η επίλυση του ζητήματος του ονόματος θα άρει ένα σημαντικό σημείο τριβής στις σχέσεις των δύο χωρών και θα επιτρέψει την πλήρη αξιοποίηση του μεγάλου δυναμικού που ενέχει η συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών.

*Η φωτογραφία της πρώτης σελίδος είναι από την εποχή που Πρόεδρος Δημοκρατίας ήταν ο Κωστής Στεφανόπουλος. Η Φωτογραφία είναι από την Eurokinissi.